Readability Status of Narrative and Informative Texts in Fifth Grade Turkish Textbook

Abstract

Gelişen teknolojiye rağmen ders kitapları en çok kullanılan araç gereçlerdir. Hedef kitleye uygun metinler öğretmenlerin işini kolaylaştıracağı gibi öğrencinin okuma zevk ve alışkanlığı kazanmasında önemlidir. Hedef kitleye uygun metin seçme yollarından biri okunabilirlik düzeyini belirlemektir. Bu araştırmada Orta Okul Türkçe 5. Sınıf Ders Kitabı'ndaki öyküleyici ve bilgilendirici metinlerin okunabilirliğini belirlemek amaçlanmıştır. Araştırmada tarama yöntemi kullanılmıştır. 14 öyküleyici 12 bilgilendirici metin incelenmiştir. Araştırma sonucunda bilgilendirici metinlerin öyküleyici metinlere göre daha uzun sözcük ve cümlelerden oluştuğu ve okunabilirlik düzeyinin daha zor olduğu, metinlerin kolaydan zora sıralanmadığı ve metin türleri arasındaki farkın anlamlı olduğu görülmüştür.

Türk Dili ve Edebiyatı Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Düzeyleri

“…Accordingly, it has been revealed that the 11th-grade textbook contains easier texts in narrative type and more difficult texts in informative type. It is seen that these results obtained support the results of the studies (Arı ve Okur, 2013;Baki, 2019;Baş ve İnan-Yıldız, 2015;Çiftçi, Çeçen ve Melanlıoğlu, 2007;Demir ve Çeçen, 2013;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016) conducted in the literature on the subject.…”

“…Buna göre bilgilendirici metinlerde okunabilirlik düzeyi çeşitliliğinin daha zengin olduğu şeklinde bir yorum yapılabilir. Farklı sınıf seviyelerindeki metinlerin incelendiği araştırmalarda da (Arı ve Okur, 2013;Baki, 2019;Demir ve Çeçen, 2013;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016) bu yargıyı destekleyen bulgular elde edilmiştir.…”

“…Sınıf seviyelerine göre ortalama cümle uzunluklarına bakıldığında 9. sınıf kitabındaki metinler dışında bilgilendirici metinlerin öyküleyici metinlerden daha uzun cümlelere sahip olduğu görülmektedir. Çeşitli araştırmalarda da (Baş ve İnan-Yıldız, 2015;Çiftçi, Çeçen ve Melanlıoğlu, 2007;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016) bilgilendirici metinlerin ortalama kelime ve cümle uzunluklarının öyküleyici metinlerden daha fazla olduğu tespit edilmiştir. Erdem'in (2011) araştırmasında ise Dil ve Anlatım ders kitaplarındaki bilgilendirici metinlerin ortalama kelime uzunlukları öyküleyici metinlerden fazlayken ortalama cümle uzunlukları tüm sınıf seviyelerinde daha kısa olarak ortaya çıkmıştır.…”

“…Türkçe metinler için geliştirilen okunabilirlik formüllerinden hareketle araştırmacılar tarafından çeşitli çalışmalar ortaya konmuştur. Konuyla ilgili yapılan araştırmalar incelendiğinde başta ilkokul (Baş ve İnan-Yıldız, 2015;Demir ve Çeçen, 2013;Özbek ve Ergül, 2018;Tosunoğlu ve Özlük, 2011), ortaokul (Bağcı ve Ünal, 2013;Baki, 2019;Bora, 2019;İskender, 2013;Lüle-Mert, 2018;Okur ve Arı, 2013;Özçetin ve Karakuş, 2020;Özdemir, 2016;Şakiroğlu, 2020) ve yabancılar için Türkçe (Bağcı, 2020;Biçer ve Alan, 2017;Mutlu, 2020;Yılmaz ve Temiz, 2014;Zorbaz ve Köroğlu, 2016) ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlikleri olmak üzere çok sayıda araştırmanın olduğu görülmektedir. Bunun yanında çeşitli edebiyat eserlerinin okunabilirlik düzeylerini belirlemeyi amaçlayan çalışmalar da (Çeçen ve Aydemir, 2011;Çinpolat, 2019;Kayabaşı, Yılmaz ve Doyumağaç, 2016;Özcan, 2020;Özgü-Koçağan, 2012;Teke, 2016;Temizyürek, 2010;Ziya, 2019) mevcuttur.…”

Türkçe Dersi 8. Sınıf Kitabındaki Metinlerin Okunabilirliği

“…MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığınca belirlenen Türkçe Dersi Ders Kitaplarını İnceleme ve Değerlendirme Ölçütleri'nde (2006) "Kullanılan dil, nitelik ve nicelik bakımından (kelime seçimi, cümle yapıları, cümle ve metin uzunluğu) öğrenci düzeyine uygun olmalı" ifadesi bu durumun bir istekten öte ders kitaplarındaki metinler için bir zorunluluk olduğunu ortaya koymaktadır. Alan yazında Türkçe ders kitaplarında okunabilirlik düzeylerinin incelendiği çeşitli çalışmalar mevcut olup bu araştırmalarda Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin büyük çoğunluğunun okunabilirlik ölçütlerini tam olarak karşılamadıkları belirlenmiştir (Çiftçi, Çeçen ve Melanlıoğlu, 2007;Demir, 2008;Tosunoğlu ve Özlük, 2011;İskender, 2013;Bağcı ve Ünal, 2013;Okur ve Arı, 2013;Durukan, 2014;Baş ve İnan-Yıldız, 2015;Çakıroğlu, 2015;Mirzaoğlu ve Akın, 2015;Özdemir, 2016). Bu araştırmada da özellikle ortaöğretim evresine geçişteki son basamak olan Türkçe dersi 8. sınıf kitabındaki metinler Ateşman (1997) ve Çetinkaya-Uzun (2010)…”