ΠΠΊΡΡΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΡΡΡ. ΠΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· ΡΠ°ΠΌΡΡ
ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½ΡΡ
Π·Π»ΠΎΠΊΠ°ΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΡΡ
Π½ΠΎΠ²ΠΎΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠΉ ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ ΡΠ°ΠΊ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎΠ³ΠΎ. ΠΠ³ΠΎ ΡΠ°ΠΌΠΎΠΉ ΡΠ°ΡΠΏΡΠΎΡΡΡΠ°Π½Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΡΠΎΡΠΌΠΎΠΉ, Π±ΠΎΠ»Π΅Π΅ 85% Π²ΡΠ΅Ρ
ΡΠ»ΡΡΠ°Π΅Π², ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π½Π΅ΠΌΠ΅Π»ΠΊΠΎΠΊΠ»Π΅ΡΠΎΡΠ½ΡΠΉ ΡΠ°ΠΊ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎΠ³ΠΎ (ΠΠΠ Π). ΠΠ΄Π½ΠΈΠΌ ΠΈΠ· Π³Π΅Π½ΠΎΠ², ΡΠ΅ΡΠ½ΠΎ ΡΠ²ΡΠ·Π°Π½Π½ΡΠΌ Ρ Π²ΠΎΠ·Π½ΠΈΠΊΠ½ΠΎΠ²Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ΅ΡΡΠΈΠ΅ΠΉ ΡΡΠΎΠ³ΠΎ Π²ΠΈΠ΄Π° ΡΠ°ΠΊΠ°, ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π³Π΅Π½ DAPK1, ΡΠΏΠΈΠ³Π΅Π½Π΅ΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠ°Ρ ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΡ ΠΊΠΎΡΠΎΡΠΎΠ³ΠΎ, ΠΏΡΠΎΠΈΡΡ
ΠΎΠ΄ΠΈΡ Π½Π° ΡΠ°Π·Π½ΡΡ
ΡΡΠΎΠ²Π½ΡΡ
, Π² ΡΠ°ΡΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ, ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΏΡΠΎΠΌΠΎΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ CpG-ΠΎΡΡΡΠΎΠ²ΠΊΠ° Π³Π΅Π½Π° ΠΈΠ»ΠΈ ΠΆΠ΅ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ, Π΄Π»Ρ ΠΊΠΎΡΠΎΡΡΡ
Π³Π΅Π½ DAPK1 ΡΠ²Π»ΡΠ΅ΡΡΡ Π³Π΅Π½ΠΎΠΌ-ΠΌΠΈΡΠ΅Π½ΡΡ. ΠΠΎΠΏΡΠΎΡ ΠΎ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΈ/ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π½Π° ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΡ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠ ΠΠ Π³Π΅Π½Π° DAPK1 ΠΏΡΠΈ ΠΠΠ Π ΠΎΡΡΠ°Π΅ΡΡΡ ΠΎΡΠΊΡΡΡΡΠΌ. Π¦Π΅Π»Ρ. ΠΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠΉ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΈ/ΠΈΠ»ΠΈ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΠΈΡ
Π³Π΅Π½Π°-ΠΌΠΈΡΠ΅Π½ΠΈ DAPK1 ΠΏΡΠΈ ΠΠΠ Π. ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΈΠΊΠ°. ΠΠ±ΡΠ°Π·ΡΡ ΠΎΠΏΡΡ
ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΠΠ Π ΡΠΎΠ±ΡΠ°Π½Ρ ΠΈ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ ΠΎΡ
Π°ΡΠ°ΠΊΡΠ΅ΡΠΈΠ·ΠΎΠ²Π°Π½Ρ Π² ΠΠΠ ΠΊΠ»ΠΈΠ½ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΎΠΉ ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ Π€ΠΠΠ£Β Β«ΠΠΠΠ¦Β ΠΎΠ½ΠΊΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΠΈ ΠΈΠΌ. Π.Π. ΠΠ»ΠΎΡ
ΠΈΠ½Π°Β» ΠΠΈΠ½Π·Π΄ΡΠ°Π²Π° Π ΠΎΡΡΠΈΠΈ. ΠΡΡΠΎΠΊΠΎΠΌΠΎΠ»Π΅ΠΊΡΠ»ΡΡΠ½ΡΡ ΠΠΠ Π²ΡΠ΄Π΅Π»ΡΠ»ΠΈ ΠΈΠ· ΡΠΊΠ°Π½ΠΈ ΡΡΠ°Π½Π΄Π°ΡΡΠ½ΡΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ. ΠΠ½Π°Π»ΠΈΠ· ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠ²ΠΎΠ΄ΠΈΠ»ΠΈ Ρ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ Π±ΠΈΡΡΠ»ΡΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΊΠΎΠ½Π²Π΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΠΠ ΠΈ ΠΊΠΎΠ»ΠΈΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΉ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠ¦Π (ΠΠ‘-ΠΠ¦Π ) Ρ Π΄Π΅ΡΠ΅ΠΊΡΠΈΠ΅ΠΉ Π² ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ. ΠΠ΅ΡΠΎΠ΄ΠΎΠΌ ΠΠ’-ΠΠ¦Π Π² ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΎΠΏΡΠ΅Π΄Π΅Π»Π΅Π½Ρ ΡΡΠΎΠ²Π½ΠΈ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ 4 ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ ΠΈ ΠΈΡ
ΠΏΡΠ΅Π΄ΠΏΠΎΠ»Π°Π³Π°Π΅ΠΌΠΎΠ³ΠΎ Π³Π΅Π½Π°-ΠΌΠΈΡΠ΅Π½ΠΈ DAPK1. Π‘ΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΠΉ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ· Π²ΡΠΏΠΎΠ»Π½Π΅Π½ Ρ ΠΈΡΠΏΠΎΠ»ΡΠ·ΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΏΡΠΎΠ³ΡΠ°ΠΌΠΌΠ½ΠΎΠ³ΠΎ ΠΏΠ°ΠΊΠ΅ΡΠ° IBM SPSS 22. Π Π°Π·Π»ΠΈΡΠΈΡ ΡΡΠΈΡΠ°Π»ΠΈ Π΄ΠΎΡΡΠΎΠ²Π΅ΡΠ½ΡΠΌΠΈ ΠΏΡΠΈ Ρ<0.05. Π Π΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΡ. Π‘ ΠΏΡΠΈΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΡΠΏΠ΅ΡΠΈΡΠΈΡΠ½ΠΎΠΉ ΠΠ¦Π Π² ΡΠ΅Π°Π»ΡΠ½ΠΎΠΌ Π²ΡΠ΅ΠΌΠ΅Π½ΠΈ ΠΏΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎΠ΅ (Ρ<0.05) ΡΠ²Π΅Π»ΠΈΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ Π³Π΅Π½Π° DAPK1 Π² ΠΎΠ±ΡΠ°Π·ΡΠ°Ρ
ΠΎΠΏΡΡ
ΠΎΠ»Π΅ΠΉ ΠΏΠΎ ΡΡΠ°Π²Π½Π΅Π½ΠΈΡ Ρ ΠΏΠ°ΡΠ½ΠΎΠΉ Π³ΠΈΡΡΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π½ΠΎΡΠΌΠ°Π»ΡΠ½ΠΎΠΉ ΡΠΊΠ°Π½ΡΡ Π»Π΅Π³ΠΊΠΎΠ³ΠΎ. ΠΠΎΠΊΠ°Π·Π°Π½ΠΎ, ΡΡΠΎ ΡΡΠΎΠ²Π΅Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΌΠ ΠΠ Π³Π΅Π½Π° DAPK1 ΡΡΠ°ΡΠΈΡΡΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈ Π·Π½Π°ΡΠΈΠΌΠΎ Π°ΡΡΠΎΡΠΈΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ ΠΊΠ°ΠΊ Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΠΌΠ΅ΡΠΈΠ»ΠΈΡΠΎΠ²Π°Π½ΠΈΡ ΠΏΡΠΎΠΌΠΎΡΠΎΡΠ½ΠΎΠ³ΠΎ CpG-ΠΎΡΡΡΠΎΠ²ΠΊΠ° Π³Π΅Π½Π° DAPK1 (Rs=-0.517, p=0.002), ΡΠ°ΠΊ ΠΈ Ρ ΠΈΠ·ΠΌΠ΅Π½Π΅Π½ΠΈΠ΅ΠΌ ΡΡΠΎΠ²Π½Ρ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ ΠΈΡΡΠ»Π΅Π΄ΠΎΠ²Π°Π½Π½ΡΡ
ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ. Π ΡΠ΅Π·ΡΠ»ΡΡΠ°ΡΠ΅ Π°Π½Π°Π»ΠΈΠ·Π° ΡΡΠΎΠ²Π½Π΅ΠΉ ΡΠΊΡΠΏΡΠ΅ΡΡΠΈΠΈ DAPK1 ΠΈ ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π±ΡΠ»ΠΈ ΡΠΎΡΡΠ°Π²Π»Π΅Π½Ρ Π΄Π²Π΅ ΠΏΠ°ΡΡ miR-339-3p β DAPK1 (Rs= -0.476, p=0.004) ΠΈ miR-375 β DAPK1 (Rs= -0.354, p=0.037), ΠΏΠΎΠ·Π²ΠΎΠ»ΡΡΡΠΈΠ΅ Π³ΠΎΠ²ΠΎΡΠΈΡΡ ΠΎ ΡΡΡΠ΅ΡΡΠ²Π΅Π½Π½ΠΎΠΌ Π²Π»ΠΈΡΠ½ΠΈΠΈ ΡΡΠΈΡ
ΠΌΠΈΠΊΡΠΎΠ ΠΠ Π½Π° ΡΠ΅Π³ΡΠ»ΡΡΠΈΡ Π°ΠΊΡΠΈΠ²Π½ΠΎΡΡΠΈ Π³Π΅Π½Π° DAPK1. ΠΠ°ΠΊΠ»ΡΡΠ΅Π½ΠΈΠ΅. ΠΠ±Π½Π°ΡΡΠΆΠ΅Π½Π½ΡΠ΅ Π½Π°ΠΌΠΈ Π½ΠΎΠ²ΡΠ΅ Π·Π°ΠΊΠΎΠ½ΠΎΠΌΠ΅ΡΠ½ΠΎΡΡΠΈ ΠΏΡΠ΅Π΄ΡΡΠ°Π²Π»ΡΡΡ ΠΈΠ½ΡΠ΅ΡΠ΅Ρ Π΄Π»Ρ ΠΏΠΎΠ½ΠΈΠΌΠ°Π½ΠΈΡ ΠΌΠ΅Ρ
Π°Π½ΠΈΠ·ΠΌΠΎΠ² ΡΠ°Π·Π²ΠΈΡΠΈΡ ΠΠΠ Π ΠΈ ΠΌΠΎΠ³ΡΡ Π»Π΅ΡΡ Π² ΠΎΡΠ½ΠΎΠ²Ρ Π΄ΠΈΠ°Π³Π½ΠΎΡΡΠΈΠΊΠΈ ΠΈ ΠΏΡΠΎΠ³Π½ΠΎΠ·Π° ΡΠ΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ ΡΡΠΎΠΉ Π±ΠΎΠ»Π΅Π·Π½ΠΈ, Π° ΡΠ°ΠΊΠΆΠ΅ ΠΏΠΎΠΌΠΎΡΡ ΡΠΊΠΎΡΡΠ΅ΠΊΡΠΈΡΠΎΠ²Π°ΡΡ Ρ
ΠΎΠ΄ Π»Π΅ΡΠ΅Π½ΠΈΡ Ρ ΡΡΠ΅ΡΠΎΠΌ ΠΏΠ°ΡΠΎΡΠΈΠ·ΠΈΠΎΠ»ΠΎΠ³ΠΈΡΠ΅ΡΠΊΠΈΡ
ΠΎΡΠΎΠ±Π΅Π½Π½ΠΎΡΡΠ΅ΠΉ ΠΎΠΏΡΡ
ΠΎΠ»ΠΈ.
Background. Lung cancer is one of the most common malignant neoplasms. Non-small cell lung cancer (NSCLC) is the most prevalent form of lung cancer, that accounts for more than 85% for all cases. The DAPK1 gene is one of the genes closely associated with the emergence and progression of this cancer. Epigenetic regulation of the DAPK1 gene occurs at different levels, in particular, by CpG island gene promoter methylation or by changes in the expression level of microRNAs, for which the DAPK1 gene is a target gene. The question of the effect of methylation and/or microRNAs on the regulation of the DAPK1 gene mRNA expression in NSCLC remains open. Aim. Detection of changes in the level of expression and/or methylation of microRNAs and their target gene DAPK1 in NSCLC. Methods. Samples of NSCLC tumors were collected and clinically characterized at the Research Institute of Clinical Oncology of the Blokhin National Research Center of Oncology. High-molecular DNA was isolated from the tissue by a standard method. The methylation level was determined using bisulfite DNA conversion and quantitative methyl-specific PCR (MS-PCR) with real-time detection. The levels of expression of 4 microRNAs and their putative target gene DAPK1 were determined by real-time PCR (RT-PCR). Statistical analysis was performed using an IBM SPSS 22 software package. The differences were considered significant at p<0.05. Results. The analysis with MS RT-PCR showed a statistically significant (p<0.05) increase in the level of methylation of the DAPK1 gene in tumor samples in comparison with paired histologically normal lung tissue. The level of the DAPK1 gene mRNA expression was statistically significantly associated with both the change in the methylation level of the DAPK1 gene promoter CpG island (Rs=-0.517, p=0.002) and the change in the expression of studied microRNA. The analysis of expression levels of DAPK1 and microRNAs allowed creation of two pairs, miR-339-3p β DAPK1 (Rs= -0.476, p=0.004) and miR-375 β DAPK1 (Rs= -0.354, p=0.037), which suggested a significant effect of these microRNAs on the regulation of DAPK1 gene activity. Conclusion. Thus, the newly discovered patterns are of interest for understanding the mechanisms of NSCLC development. They can form a basis for diagnosis and prognosis of this disease and also help adjustment of the treatment taking into account pathophysiological features of the tumor.