Sporcuların temel psikolojik ihtiyaçları ile spor başarı motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesi

Abstract

Öz belirleme kuramına göre kişilerin temel psikolojik ihtiyaç düzeylerinin tatmin edilmesi motivasyonun sağlanmasına, bu durum da performansın olumlu yönde gelişmesine katkı sağlamaktadır. Sportif performansın önemli belirleyicilerinden olan başarı motivasyonunun artırılması temel psikolojik ihtiyaçların doyurulması ile yakından ilişkili olduğu için, bu çalışmanın amacı, sporcuların temel psikolojik ihtiyaçları ile spora özgü başarı motivasyon düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Araştırmada ilişkisel tarama yöntemi kullanılmış ve Türkiye Olimpik Hazırlık Merkezlerinde (Erzincan, Erzurum, Trabzon ve Samsun) sporcu olan 218’i erkek 182’i kadın toplam 400 kişi araştırma grubunu oluşturmaktadır. Araştırmada Temel Psikolojik İhtiyaçlar Ölçeği ve Spora Özgü Başarı Motivasyonu Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen veriler SPSS paket programıyla analiz edilmiştir. Tanımlayıcı istatistiklerin yanı sıra; t testi, Anova testi, Bonferroni testi, korelasyon ve regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırmada, sporcuların temel psikolojik ihtiyaç düzeylerinin ve sporda başarı motivasyonlarının demografik özellikler açısından değişkenlikler gösterdiği, özellikle yaşı büyük olan sporcuların yeterlik ve güç gösterme güdülerinin yüksek olduğu, takım sporu yapan sporcuların yeterlik, ilişki ihtiyacı, başarıya yaklaşma güdüsü ve sporda başarı motivasyonu toplam puanlarının bireysel sporculardan yüksek olduğu, spor yapma süresinin sporcuların temel psikolojik ihtiyaç düzeylerinde pozitif etki oluşturduğu belirlenmiştir. Sonuç olarak sporcuların temel psikolojik ihtiyaçları ile başarı motivasyonları arasında anlamlı ilişki oluğu, temel psikolojik ihtiyaçlar karşılandıkça başarı motivasyon düzeyinde de artış olduğu görülmektedir.