ÖZDiş hekimliğinde periferik sinir yaralanmaları, rutin işlemler sırasında, cerrahi uygulamalarda veya travma sonucunda sıklıkla karşılaşılan olgulardır. Sinirin yapısı ve sinir hasarı mekanizmaları konusunda bilgi sahibi olmak, doğru teşhis ve tedavi için oldukça önemlidir. Sinir yaralanmalarının tedavisi, temel olarak medikal tedavi ve cerrahi tedavi olarak ikiye ayrılır. Medikal tedavinin sonuç vermediği hastalarda, muhtemel cerrahi tedavi için seçenek ve sonuçlarını bilmek, bu kritik komplikasyonda, doğru zamanlama ve uygulama açısından büyük önem arz etmektedir. Bu derlemenin amacı; diş hekimliği klinik uygulamalarında karşılaşıla-bilecek periferik sinir yaralanmaları sebeplerini hatırlamak ve mevcut kitap bilgileri ile güncel literatür bilgilerini harmanlayarak bu önemli komplikasyon hakkında bilgi sahibi olmaktır. Anahtar kelimeler: diş hekimliği; medikal tedavi; periferik sinir yaralanması; sinir cerrahisi
GĠRĠġSinir sistemi iç ve dış ortamda oluşan değişik-liklere ani yanıtın oluşturulduğu sistemdir. İç ortamda oluşan değişiklikleri düz kas, kalp kası ve salgı bezlerine gönderdiği emirlerle düzenleyip kontrol ederken; dış ortamda oluşan değişikliklere iskelet kaslarına emir göndererek yanıt verir. 1 İnsan vücudunda, sinir sistemi; merkezi sinir sistemi (MSS) ve periferik (çevresel) sinir sistemi (PSS) olarak iki kısımda incelenir.PSS'yi oluşturan sinirler horizontal kesitte içten dışa doğru incelendiğinde en dışta arter, ven ve lenfa-
ABSTRACTPeripheral nerve injuries are frequently seen during routine procedures, surgical operations or after traumas in dentistry. Knowledge about the structure of the nerve tissue and nerve damage mechanisms is important for accurate diagnosis and treatment. Management of nerve injury is basically divided in two as medical and surgical treatment. It has a great importance to be aware of surgical treatment options and their possible results for correct timing and treatment in patients who do not respond to medical therapy. The purpose of this review is to to have information about peripheral nerve injuries and recent treatment approaches in clinical dental practice combining the book information and current literature. Key words: dentistry; peripheral nerve injury; medical treatment; surgical treatment tiklerin bulunduğu gevşek yapısı ile siniri dış etkenlere karşı koruyan epinöriyum tabakası görülür. Hemen altındaki perinöriyum, fasikül adı verilen akson demetlerini saran kuvvetli bir bağ dokusu olup, travma ve iskemiye karşı çok dayanıklıdır ve bu bariyerin bozulması halinde sinir iletimi önemli ölçüde etkilenir. Endonöriyum ise sinir liflerini çevreleyen gevşek bağ dokusu olup, içerisinde aksonlar, Schwann hücreleri, kollajen lifler, fibroblastlar, kapiller damarlar ve az sayıda mast hücresi ile makrofajlar vardır. Fasikül ise periferik sinirin en küçük anatomik birimi olup, cerrahi olarak diseke edilebilir ve görülebilir. 2