Tms, Bobi̇ Frs, Kümi̇ FRS Ve Vuk Perspekti̇fi̇nden Dönüştürme Mali̇yetleri̇: Üreti̇m Mali̇yetleri̇ne Ve Vergi̇lendi̇rmeye Etki̇si̇ (Si̇pari̇ş Mali̇yet Si̇stemi̇nde Bi̇r Uygulama)

Abstract

Stokların maliyeti; satın alma maliyeti, dönüştürme maliyeti ve katlanılan diğer maliyetlerin toplamından oluşmaktadır. Dönüştürme maliyetleri; direkt işçilik giderleri, sabit genel üretim giderlerini ve değişken genel üretim giderlerini kapsamaktadır. Dönüştürme maliyeti unsurlarından birisi olan sabit genel üretim giderlerinin mamul maliyetlerine yansıtılması konusunda çeşitli mevzuatlar farklı görüşler sunmaktadır. VUK, sabit genel üretim giderlerinin mamul maliyetlerine tam maliyet yöntemine göre aktarılmasını uygun görmektedir. Buna karşılık Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) bu giderlerin normal maliyet yöntemine göre mamul maliyetlerine aktarılmasını önermektedir. BOBİ FRS ve KÜMİ FRS ise bu iki yöntemden herhangi birisinin kullanılabileceğini ifade etmektedir. Bu çalışma sabit genel üretim giderlerinin üretim maliyetlerine yansıtılmasında kullanılan tam maliyet yöntemi ve normal maliyet yöntemini incelemeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda çalışmanın ilk aşamasında iki farklı maliyet hesaplama yönteminin mamul maliyetlerine etkisi ortaya çıkarılmıştır. Bu aşamada; tam maliyet yöntemine göre 0,6688₺ /birim olarak hesaplanan birim maliyet normal maliyet yönteminde 0,6425₺ /birim olarak hesaplanmıştır. Çalışmanın ikinci aşamasında ise bu maliyet hesaplama yöntemlerinin vergilendirmeye (ertelenmiş vergi geliri/ gideri) olan etkisi incelenmiştir. Bu aşamada; stokların farklı dönemlerde satılması ertelenmiş vergi geliri/gideri etkisini ortaya çıkardığı doğrulanmıştır. Çalışma kapsamında ortaya çıkarılan bu etkiler sipariş maliyet sistemine entegre edilerek açıklanmıştır.

Küçük Ve Mi̇kro İşletmeler İçi̇n Fi̇nansal Raporlama Standardi (Kümi̇ Frs) Taslaği İle Kümi̇ FRS (2022 Sürümü) İncelemesi̇: Kümi̇ FRS Taslaği Üzeri̇ne İzmi̇r İli̇ Muhasebe Meslek Mensubunun Algi Ve Farkindalik Düzeyi̇ni̇ Beli̇rlemeye Yöneli̇k Bi̇r Araştirma

“…Hâsılatın hangi durumlarda ne tutarda ve ne zaman kayda alınması gerektiğine dair açıklamalar yapılmış, örnekler verilmiştir. Tutkavul (2020) tarafından yapılan çalışmada; stokların dönüştürme maliyetlerinden sabit genel üretim giderlerinin TMS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS Taslağı ve VUK açısından karşılaştırması sonucunda üretilen ürünlerin maliyeti ile vergilendirmede olmak üzere iki hususta farklılaştığı belirtilmiştir. VUK tam maliyetlemeyi, TMS normal maliyetlemeyi kabul ederken, BOBİ FRS ve KÜMİ FRS Taslağı'nda ise tercihte bulunulmadığı, VUK'a göre hesaplanan maliyetlerin Standartlara göre oluşan maliyetlerden yüksek olduğu, vergilendirmede kârın satışların aynı dönemde yapılmasında farklılık göstermediği, farklı dönemlerde ise ertelenmiş vergi geliri / gideri nedeniyle gösterdiği vurgulanmıştır.…”

TMS-2 stoklar standardına göre tam maliyet ve normal maliyet uygulaması

“…Akgün (2012), tam maliyete ve normal maliyete göre hesaplanan gelir tablosunun sunuluşuna ilişkin karşılaştırma yaparak normal maliyet yönteminde kullanılmayan kapasiteye göre ortaya çıkan çalışmayan kısım gider ve zararlarının, dönem net kârında farklılıklara sebep olduğu saptanmıştır. 1060 Tutkavul (2020), TMS, BOBİ FRS, KÜMİ FRS ve VUK' a göre tam maliyet yönteminin ve normal maliyet yönteminin vergilendirmeye (ertelenmiş vergi geliri/ gideri) ve mamul maliyetlerine olan etkisi incelemiştir. Yeşilkaya (2019), TMS 2 stoklar standardına göre dönüştürme maliyetlerinin mamul maliyetlerine etkisini kâğıt üretimi yapan işletme üzerinden uygulamalı olarak incelemiştir ve tam maliyet yöntemine göre maliyet sonuçları ile karşılaştırmıştır.…”

Evaluation of Conversion Costs in Terms of the Tax Procedure Law, Tas 2 "Inventory

“…Bu yöntemin yönetsel faydaları ise fiyatlandırma kararlarının daha doğru alınmasına, dönemler arası karşılaştırmaların daha sağlıklı yapılabilmesine ve özellikle kapasite kullanım oranının düşük olduğu dönemlerde bile ortaya çıkan karlılık verilerine dayalı doğru kararlar verilebilmesine imkan sağlamaktadır (Öztürk, 2017a). Normal maliyet yönteminde atıl kapasite oranındaki sabit genel üretim giderinin sonuç hesaplarına aktarılarak muhasebeleştirilmesi vergi matrahını azaltıcı etki yapması nedeniyle VUK açısından kanunen kabul edilmeyen gider kabul edilmektedir (Tutkavul, 2020). Bu nedenle kanunen kabul edilmeyen giderlerin nazım hesaplarda takip edilmesi dönem sonu vergi raporlaması açısından yararlı olacaktır.…”

“…Bazı çalışmalarda (Özkan, 2009;Sümer Göğüş, 2010;Tekşen, 2010) tek hesap olarak 691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI kullanılmaktadır. Diğer yandan bazı çalışmalarda (Badem ve Özbek, 2013;Tutkavul, 2020) da ertelenmiş vergi geliri için 693 ERTELENMİŞ VERGİ GELİRİ, ertelenmiş vergi gideri için de 692 ERTELENMİŞ VERGİ GİDERİ hesabının kullanımına da rastlanılmaktadır.…”

“…According to the results of the study, it was emphasized that there are differences between the TPL and standards in terms of cost methods and recording order.In his study, Gönen (2019) discussed the cost of sales of production enterprises with the help of an example in terms of LME FRS, where full cost and normal cost methods can be used. As a result of the study, it has been suggested that there are differences between TAS 2 and LME FRS, including the separation of the maturity difference from the cost of the asset and the profit differences arising from the full and normal cost approach used in the cost of sales.In his study, Tutkavul (2020) handles the conversion costs of inventories in terms of TAS, LME FRS, KÜMİ FRS and TPL. In the study, first, full cost and normal cost concepts were compared, then the effects of these methods on taxation were exemplified within the scope of order cost system.…”