Tomasza Hobbesa koncepcja prawa a współczesny „miękki” pozytywizm prawniczy

Abstract

Tomasz Hobbes to myśliciel, którego społeczno-polityczna filozofia oceniana jest dziś, podobnie zresztą jak trzysta lat temu, biegunowo skrajnie -angielski twórca bywa nazywany "sługą Lewiatana" czy "apologetą totalitaryzmu", bywa też przedstawiany jako pionier liberalizmu, kiedy podkreślane są jego zasługi w formułowaniu kanonu niezbywalnych praw jednostki 1 . Hobbes jest filozofem przypisywanym do dwóch różnych prawnych nurtów -niektórzy nadają mu miano prekursora pozytywizmu prawniczego, inni wiążą jego koncepcje z nurtem prawnonaturalnym 2 , hobbesowskie idee są różnie klasyfikowane; uznawany jest za zwolennika jusnaturalizmu bądź pozytywistę w zależności od tego, którym wątkom jego twórczości klasyfikujący baczniej się przygląda i które szczególnie eksponuje 3 .Pozytywizm prawniczy i jusnaturalizm to teorie fundamentalnie różne, dzieli je przede wszystkim sposób rozumienia prawa oraz podstawy uznawania mocy obowiązującej norm prawnych. Według pozytywistów prawniczych normy prawne to takie, które zostały ustanowione przez państwo, zdaniem wyznawców prawa natury pewne normy mają status norm prawnych niezależnie od tego, czy zostały usankcjonowane przez organizację państwową 4 . Doktryny pozytywistyczne w róż-1 Zob. L. Strauss, Prawo naturalne w świetle historii, tłum. T. Górski, PAX, Warszawa 1969.2 Por. tamże oraz N.