Ο σκοπός της παρούσας έρευνας ήταν η γενετική μελέτη των ποιοτικών χαρακτηριστικών του πρωτογάλατος σε γαλακτοπαραγωγές αγελάδες της φυλής Holstein. Η έρευνα διενεργήθηκε σε 10 εκτροφές. Χρησιμοποιήθηκαν συνολικά 1.074 αγελάδες. Την ημέρα του τοκετού γινόταν κλινική εξέταση των αγελάδων και συμπεριλήφθηκαν στην έρευνα μόνο όσες ήταν κλινικά υγιείς. Εκτιμήθηκε επίσης ο δείκτης θρεπτικής κατάστασης. Οι αγελάδες αρμέγονταν και συλλεγόταν ολόκληρη η ποσότητα πρωτογάλατος, από το οποίο λαμβανόταν αντιπροσωπευτικό δείγμα. Ο προσδιορισμός της περιεκτικότητας του πρωτογάλατος σε ολικά στερεά (ΟΣ BRIX) πραγματοποιήθηκε με τη χρήση του ψηφιακού διαθλασίμετρου κλίμακας BRIX. Ο προσδιορισμός της περιεκτικότητας του πρωτογάλατος σε λίπος (ΛΙΠ), πρωτεΐνες (ΠΡΩΤ) και λακτόζη (ΛΑΚΤ) έγινε με τη βοήθεια αυτόματης αναλυτικής συσκευής (MilkoScan™ Minor, Foss, Denmark). Η ενεργειακή αξία (ΕΑ) του υπολογίστηκε με βάση το μοντέλο του NRC (2001). Για κάθε αγελάδα υπήρχε καταγεγραμμένη η ημερομηνία γέννησης και η γενεαλογία της. Επίσης, καταγράφηκαν η ημερομηνία και ώρα τοκετού, ο αριθμός της γαλακτικής περιόδου, το ύψος της γαλακτοπαραγωγής της προηγούμενης γαλακτικής περιόδου στις 305 ημέρες, η διάρκεια της ξηρής περιόδου, το χρονικό διάστημα μεταξύ τοκετού και συλλογής και η ποσότητα του πρωτογάλατος που συλλέχθηκε. Η εκτίμηση της επίδρασης των διαφόρων παραγόντων στις εξαρτημένες μεταβλητές έγινε με τη χρήση μικτών προτύπων στατιστικής επεξεργασίας. Επιπλέον, κάθε χαρακτηριστικό του πρωτογάλατος αναλύθηκε με τη χρήση μικτού προτύπου με το λογισμικό ASREML. Η τελική βάση δεδομένων περιείχε γενεαλογικά στοιχεία των τελευταίων έξι γενεών και συμπεριέλαβε συνολικά 5.662 ζώα. Εκτιμήθηκαν οι συντελεστές κληρονομησιμότητας της περιεκτικότητας του πρωτογάλατος σε ΛΙΠ, ΠΡΩΤ, ΛΑΚΤ, ΟΣ BRIX, της ΕΑ του και της ΠΟΣ του. Επίσης, εκτιμήθηκαν οι γενετικές και φαινοτυπικές συσχετίσεις μεταξύ όλων των χαρακτηριστικών του πρωτογάλατος. Η μέση περιεκτικότητα του πρωτογάλατος σε ΛΙΠ, ΠΡΩΤ, ΛΑΚΤ, ΟΣ BRIX ήταν 6,4±3,3%, 17,8±4,0%, 2,2±0,7%, 25,8±4,7%, αντίστοιχα. Η μέση ΕΑ του ήταν 1,35±0,3 Mcal/kg και η μέση συλλεγόμενη ΠΟΣ του 6,2±3,8 kg. Ο αριθμός της γαλακτικής περιόδου είχε στατιστικά σημαντική θετική επίδραση στην περιεκτικότητα σε ΠΡΩΤ, ΟΣ BRIX. Το χρονικό διάστημα μεταξύ τοκετού – συλλογής πρωτογάλατος είχε στατιστικά σημαντική αρνητική επίδραση στην περιεκτικότητα σε ΛΙΠ, ΠΡΩΤ, ΟΣ BRIX και στην ΕΑ. Οι συντελεστές κληρονομησιμότητας για την περιεκτικότητα του πρωτογάλατος σε ΛΙΠ, ΠΡΩΤ, ΛΑΚΤ, ΟΣ BRIX, την ΕΑ και την ΠΟΣ ήταν 0,21, 0,19, 0,15, 0,27, 0,22 (P<0,05) και 0,04 (P>0,05), αντίστοιχα. Η γενετική συσχέτιση της περιεκτικότητας του πρωτογάλατος σε ΟΣ BRIX με την περιεκτικότητα σε ΠΡΩΤ ήταν σχεδόν ίση με τη μονάδα, ενώ η συσχέτιση με την ΕΑ ήταν μέτρια. Οι γενετικές και φαινοτυπικές συσχετίσεις της περιεκτικότητας του πρωτογάλατος σε ΛΑΚΤ με την περιεκτικότητα σε ΠΡΩΤ και ΟΣ BRIX ήταν αρνητικές. Οι φαινοτυπικές συσχετίσεις της ΠΟΣ με την περιεκτικότητα σε ΛΑΚΤ ήταν θετική. Τα αποτελέσματα της παρούσας έρευνας έδειξαν ότι τα χαρακτηριστικά του πρωτογάλατος είναι κληρονομήσιμα και συνεπώς μπορεί να γίνει μελλοντικά γενετική βελτίωση με επιλογή.