Amaç: Hipotalamus-hipofiz-gonad aksının etkisiyle, stres yanıtının cinsiyetler arasında farklılıklar gösterdiği bilinmektedir. Bu çalışmada postmenopozal dönemde over hormonlarının yokluğunun, psikolojik stres yanıtı ve oksidatif hasar üzerindeki rolünün araştırılması amaçlandı. Yöntemler: Dişi Sprague-Dawley sıçanlar (250-300 g, n=56) kontrol, taklit cerrahi ve overektomi (OVX) olarak 3 gruba ayrıldı. Anestezi sonrası taklit cerrahi ve OVX işlemi uygulandı. Cerrahi işlemden 60 gün sonra psikolojik stres oluşturmak üzere sıçanlar elektrik şokunun uygulandığı özel bir böl-meye yerleştirildiler. Ardından 3 gün daha aynı bölmede, aynı süre ile şok uygulanmadan tutuldular. Stres uygulamalarının 10'ar dakika öncesinde sıçanlara intraperitoneal yolla glukokortikoid reseptör antagonisti RU-486 (10 mg/kg) veya oksitosin reseptör antagonisti atosiban (1 mg/kg) veya serum fizyolojik verildi. Dördüncü günde delikli levha testi uygulanmasını takiben sıçanlar dekapite edilerek, doku ve kan örnekleri alındı. Bulgular: Psikolojik stres, RU-486 verilen gruplarda kortizol düzeylerini anlamlı olarak arttırırken atosiban verilen gruplarda azalttı. Stres uygulaması ile serum IL-1β düzeyleri artarken, serum TNF-α düzeylerinde değişiklik gözlenmedi. Stres, özellikle overektomi uygulanmış sıçanlarda mide, kolon ve beyin dokularında oksidatif hasarı arttırırken (p<0,05-0,001), RU-486'nın bu hasarı daha fazla arttırdığı, atosibanın ise bu etkiyi kısmen geri döndür-düğü gözlendi. Stres uygulaması ile azalan doku antioksidan miktarını RU-486 tedavisi değiştirmedi, ama atosiban kısmen arttırdı. Sonuç: Çalışmanın bulguları, psikolojik stres durumunda over hormonları-nın yokluğunun kortizol düzeyinde ya da anksiyete düzeyinde değişikliğe neden olmadığı halde, sitokin düzeylerinde ve dokuların oksidatif hasar durumlarında değişikliklere yol açabildiğini ortaya koymuştur. Anahtar kelimeler: Hipotalamus-hipofiz-adrenal bez aksı, hipotalamus-hipofiz-gonad aksı, glukokortikoid reseptörü, atosiban, oksitosin
Özgün Araştırma / Original Article
AbstractObjective: Stress response varies with respect to gender via the hypothalamic-pituitary-gonadal axis. We aimed to investigate the effect of ovarian hormone deficiency on psychological stress response and oxidative damage. Methods: Female Sprague Dawley rats (250-300 g, n=56) were divided as control, sham, and ovariectomy (OVX) groups. Sham operation or surgical OVX were conducted under anesthesia. After 60 days, the rats were placed in a special chamber to induce psychological stress by electric shock and were kept in the same chamber for 30 min on the following 3 days. Glucocorticoid receptor antagonist RU-486 (10 mg/kg), oxytocin receptor antagonist atosiban (1 mg/kg), or saline was intraperitoneally administered 10 min before stress exposure. After the hole-board anxiety test, the rats were decapitated on the 4th day; tissue and blood samples were obtained. Results: Psychological stress increased cortisol levels in the RU-486-administered group, while cortisol levels were decreased in the atosiban...