18. Yüzyıl Tarihî Metinlerinin Konuşma Dili Dikkate Alınarak Transkripsiyonu Üzerine Bazı Tespitler

Abstract

18. yüzyıl tarihî metinlerinin transkripsiyonu ile ilgili yayınlarda, Tarihî Türkiye Türkçesinin zaman içindeki gelişimini ve değişimini gösteren konuşma dilinin dikkate alınmadığı ve sadece değişmeyen, kalıplaşmış yazı dili ve klâsik imlâyı gösteren bir okuma yapıldığı görülmektedir. Bu değişim ve dönüşümleri yok sayarak yapılan çalışmalar tarihî olayları açıklayabilse de, ortaya çıkan transkripsiyon metinleri dönem Türkçesini yansıtmaktan uzak standart metinlerdir.
 Problemin çözümüne yardımcı olma amacıyla hazırladığımız bu çalışmada, öncelikle dönemin konuşma dili hakkında bir fikir edinmemizi sağlayacağını düşündüğümüz ünlüler, ünsüzler ve ekler belirlenmiştir. Daha sonra bu ünlü, ünsüz ve eklerin bulunduğu kelime örnekleri, Viguier ve Carbognano’nun büyük bir kısmını Latin harfleriyle yazdıkları Türkçe gramer kitapları ile 18. yüzyılda kaleme alınmış örnek bir tarihî metin olan Göynüklü Ahmed Efendi Tarihi’ndeki imlâ ve telaffuzlarıyla birlikte incelenmiştir. Ardından üç kaynaktaki örnekler karşılaştırmalı olarak ele alınarak, en çok karşılaşılan ekler, fiiller, isimler ve diğer kelimelerin yazı ve konuşma dilindeki kullanımları açıklanmaya çalışılmıştır. Sonuç bölümünde ise elde edilen tüm bu bilgilerin ışığında 18. yüzyıl tarihî metinlerinin transkripsiyonunda dikkat edilmesi gereken hususlara dair tespit ve önerilere yer verilmiştir.