19. Yüzyıldan günümüze Bebek’in değişen kentsel dokusu

Abstract

Osmanlı döneminin önemli Boğaz köylerinden Bebek, 18. yüzyılın ikinci çeyreğinde cami, meşrutahaneler, mek-tep, hamam ve çarşısı ile Boğaziçi kıyısında kurulmuştur. Bölge, 19. yüzyılda gelişmiş, yerleşim tepelere doğru genişlemiştir. Bu çalışmada, eski haritalar, planlar ve fotoğraflar yardımıyla 19. yüzyıldan günümüze İstanbul ili Beşiktaş ilçesi Bebek Mahallesi’nin değişen kentsel dokusu incelenmektedir. Yapılan tespitlere göre, topoğrafyası-nın da şekillendirmesiyle Bebek’in ilk yerleşim yerleri Boğaziçi kıyıları, daha sonra Boğaza dökülen Büyük ve Kü-çük Bebek derelerinin vadileri olmuştur. Zaman içinde, bölgedeki dereler kurumuş, yerlerini aynı isimli sokaklara bırakmıştır. Bebek’teki yerleşim de bu iki dere etrafında iki ayrı koldan gelişmiş, önce Büyük Bebek’te, daha sonra zaman içinde Küçük Bebek’te yapılaşma başlamıştır. 20. yüzyıla gelindiğinde, imar faaliyetleri ile çıkmaz sokaklar açılmış, sokak ve caddeler genişletilmiş, yangın sebebiyle yanan bazı ahşap binaların yerine kâgir olarak yenileri yapılmış, Bebek Meydanı ve bazı yapı adalarının sınırları değişmiştir. 20. yüzyılın ikinci yarısı, Bebek’in kentsel dokusunun yoğunlaştığı dönem olmuş, 1970 ile 1982 yılları arası, Büyük ve Küçük Bebek arasındaki tepeler büyük ölçüde yapılaşmaya açılmış ve bu iki yerleşim neredeyse birleşmiştir. Günümüzde bu iki yerleşim birbirinden ayrılmaksızın “Bebek” olarak anılmaktadır. Günümüzde Bebek köyü, eski kırsal niteliğini sürdüremese de Kortel Korusu, Ayşe Sultan Korusu gibi yeşil alanlarıyla ve eğimli topoğrafyasının sunduğu Boğaz manzarası avantajıyla, İstanbul’un sıkça tercih edilen yerleşimlerindendir.