20. Yüzyıl Türk Mimarlığının Nitelikli Örnekleri olarak Etimesgut ve T.B.M.M. Camileri nin Çevre Estetiği Temelinde Okunması

Abstract

Öz: 20. Yüzyılda Türkiye'de üretilen camilerin çoğunluğunun tarihsel biçimlerin gelişigüzel tekrarları olduğu ve özgün mimari tasarım niteliği üretemediği sıklıkla ifade edilmektedir. "Estetik", cami tasarımında niteliğin tartışılması için önemli bir anahtar sözcüktür çünkü etimolojik kökeni uyarınca duyusal bilginin bilimi olarak anlaşıldığında, mimarlığa yüzeysel açıklamaların ötesinde özgün bir boyut kazandırabilir. Duyusal deneyime sahne olan mimarlığın daima estetiğin konusu olduğuna dair farkındalık tasarımın niteliğini geliştirir. Bu yolla ibadet yapıları biçimsel tekrarın ötesine geçerek kullanıcının duyusal farkındalıklarına hitap edebilir ve mekâna duyusal ve bedensel katılım ile varoluşsal anlamlar üretilebilir. Bu çalışmada Cengiz Bektaş (d.1934) ve Behruz Çinici (1932-2011)-Can Çinici (d.1962) tarafından tasarlanarak 20. yüzyıl Türk mimarlık literatüründe yer edinen Etimesgut (Ankara, 1967) ve T.B.M.M. (Ankara, 1989) camileri çevre estetiği kuramı çerçevesinde yeniden okunmakta ve özgün tasarım nitelikleri incelenmektedir.