2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı Kazanımlarında Evrensel Değerler

Abstract

Özet: Ahlak, insan davranışlarının iyi ya da kötü olarak nitelendiren kurallar bütünüyken; değerler ise toplumu oluşturan insanların geneli tarafından bir şeyin kabul edilebilir veya kabul edilemez olmasıdır. Bir toplumun değerleri ne kadar iyi ise ahlakının da iyi olduğunu belirtebiliriz. Ülkelerin küreselleşen dünyaya sağlıklı bir şekilde ayak uydurmasının ön koşullarından biri, milli değerleri ile evrensel değerleri bütünleştirmiş bireyler yetiştirmesidir. Evrensel değerleri gelecek nesillere milli değerler ile bütünleştirerek aktaracak kurumlardan biri okullardır. Okullarda Sosyal Bilgiler dersinin evrensel değerleri öğrencilere kazandıracak önemli bir ders olduğu düşünülmektedir. Bu araştırmada 2018 yılında değişen Sosyal Bilgiler Dersi (4, 5, 6. ve 7. sınıf) Öğretim Programı kazanımları içerisinde evrensel değerlerin nasıl yer aldığının belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırma, doküman analizi yöntemi, analitik araştırma modeli ile gerçekleştirilmiştir. Evin ve Kafadar'ın (2004) belirlemiş olduğu evrensel değerin Sosyal Bilgiler dersi (4., 5., 6. ve 7. sınıf) öğretim programı kazanımları içerisinde nasıl yer aldığı analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda 2018 Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı kazanımlarından 4. sınıfta 33 kazanımdan 16 kazanımın, 5. sınıfta 33 kazanımdan 19 kazanımın, 6. sınıfta 34 kazanımdan 14 kazanımın ve son olarak 7. sınıfta 31 kazanımdan 13 kazanımın evrensel değerlerle ilişkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca program genelinde barış, eşitlik ve sanat değerleri ile ilişkili yeterli kazanım olmadığı, sevgi değerinin ise program kazanımları ile ilişkisi bulunamadığı sonucuna ulaşılmıştır.

İlkokul Türkçe Ders Kitaplarının Sınıf Öğretmenlerinin Görüşlerine Dayalı Olarak Bütüncül Bir Yaklaşımla Değerlendirilmesi

“…(Kolaç, 2003;Lule Mert, 2013;Solak and Yaylı, 2009). In Turkish lessons, textbooks have a great function by containing texts and activities that are vital to gain basic language skills, and they are different from others in that they are the main material of the lesson (Çeçen & Çiftçi, 2007;Esemen, 2020;Kaya & Kardaş, 2019). As a result, the successful execution of Turkish, which is the mother tongue teaching, can be realized with a very well organized program and a Turkish course book related to it (Çalışkan, 2016).…”

“…Türkçe derslerinde ders kitapları temel dil becerilerini kazandırmak için hayati öneme sahip metinler ve etkinlikler barındırarak büyük bir işleve sahip olmaktadır ve dersin ana gereci olma yönüyle diğerlerinden farklıdır (Çeçen ve Çiftçi, 2007;Esemen, 2020;Kaya ve Kardaş, 2019). Ders kitaplarının rolü sadece öğretimi kolaylaştırmak değil aynı zamanda çocuğun kitaplara olan ilgisini arttırmak, bilgi alanını ve bilgi arama alışkanlığını genişletmektir (Seguin, 1989).…”

“…Ders kitapları üzerine alanyazında birçok araştırma bulunmaktadır (Agrawal vd., 2011;Alpan, 2004;Altbach, 1991;Bondi, 2016;English, 1980;Hutchinson ve Torres, 1994;Issitt, 2004;O'Neill, 1982;Richards, 2001;Rose, Zimet ve Blom, 1972;Sewall, 2005;Turan, 2010;Tyson ve Woodward, 1989). Türkçe ders kitaplarıyla ilgili alanyazındaki çalışmalar (Alkış Küçükaydın ve İşcan, 2017; Anılan, 2014;Arslan ve Engin, 2019;Baş ve İnan Yıldız, 2014;Canlı, 2015;Coşkun ve Çetinkaya, 2020;Çağlar, 2019;Çalışkan, 2016;Çeçen ve Çiftçi, 2007;Çevik ve Güneş, 2017;Çiçek ve Alcellat, 2014;Demir ve Sinan, 2016;Demirhan Bal, 2019;Dökme, 2019;Durukan, 2011;Epçaçan ve Okçu, 2010;Erdost, 2012;Esemen, 2020;Gedik, Pesen ve Tekin, 2016;İnan Yıldız, 2015;İşeri, 2002;Kabadayı, 2010;Karadağ, 2019;Kaya ve Kardaş, 2019;Kayırmaz Yavuz, 2019;Kolaç, 2013;Lüle Mert, 2013;Muradoğlu ve Işık, 2019;Oryaşın, 2019;Özbay, 2003;…”

2024 sosyal bilgiler dersi öğretim programının 2005, 2015 ve 2018 programlarıyla karşılaştırılmalı analizi

“…Sosyal bilgiler dersinin yaşantı tabanlı bilgiler içeren dinamik eğitim sürecinden oluşması, bilim teknoloji dünyasında meydana gelen gelişmeler ve toplumların ideal bireyleri yetiştirme amacı taşıması öğretim programının gelişim sürecini doğrudan ya da dolaylı yollardan etkilemektedir (Ütkür Güllühan, & Bekiroğlu, 2022, s. 789). Öğretim programlarının devamlı farklı açılardan değerlendirmeye tabi tutulması, program geliştiriciler için bir yol gösterici olacağı düşünülmektedir (Önlen, Tatan & İbret, 2020, s. 4) (Akpınar & Bilgili, 2018, Çiydem & Kaymakcı, 2023Çopur & Seyhan, 2022;Esemen, 2020;Gültekin & Burak, 2019;Karadeniz, Eker & Burunsuz, 2015;Ocak & Kocaman, 2021;Öztürk & Kafadar, 2020;Şen, 2019;Turan & Karasu Avcı, 2018), farklı açılardan karşılaştırıldığı (Akpınar & Kaymakcı, 2012 Demir & Oğuz Haçat, 2018;Kalaycı & Baysal, 2020;Korkmaz & Uygur, 2021;Mutluer, 2013;Tonga & Erdoğan, 2022;Önlen, Tatan & İbret, 2020;Yalçın & Akhan, 2019;Yıldırım & Çalışkan, 2017;Yıldırım & Çalışkan, 2022;Yıldırım & Çetin, 2022), diğer derslerin öğretim programıyla birlikte değerlendirildiği (Başıbüyük & Pala, 2023;Turan & Koç, 2021), ülkeler arası kıyaslamaların yapıldığı (Kafadar, Öztürk & Katılmış, 2018;Özkaral, 2019;Şeker, 2014;Ütkür Güllühan, & Bekiroğlu, 2022), ders kitapları boyutunda bakıldığı (Demir & Özyurt, 2021;Erbaş, 2023;Karacan, 2018)…”

Evaluation of Turkish Language and Literature Textbooks in Terms of Critical Thinking

“…Türk Dili ve Edebiyatı dersini ve ders kitabını eleştirel düşünme açısından öğrenci ve öğretmen görüşleriyle değerlendiren çalışmalarda bulunmaktadır (Eskimen, 2018;Saraç, 2009). Türk Dili ve Edebiyatı dersinin öncülü olan Türkçe ders kitapları da eleştirel düşünme açısından sıklıkla incelendiği görülmektedir (Başoğlu ve Mutlu, 2011;Bozkurt vd., 2015;Esemen, 2020;Temizkan ve Zeyfi, 2014;Yağmur, 2009;Yıldız, 2021). Yurtdışında da birçok ders kitabı eleştirel düşünme açısından incelenmiş, güçlü ve zayıf yönleri ortaya koyulmaya çalışılmıştır (Børhaug, 2014;Errington ve Bubna-Litic, 2015;Jaffar, 2004;Tabačková, 2015).…”