9.Sınıf Matematik Ders Kitabındaki Üçgenler Ünitesinin Çoklu Temsiller Bağlamında İncelenmesi

Abstract

Öz. Bu araştırmanın amacı ortaöğretim 9. sınıf matematik ders kitabında üçgenler ünitesinde yer alan çözümlü ve çözümlü olmayan problemlerin çoklu temsil türlerinin incelenmesidir. Araştırmada ders kitabındaki problemler çoklu temsiller bağlamında incelendiğinden, doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Araştırma materyali olarak 2020-2021 eğitim-öğretim yılında tüm Türkiye'de fen liselerinde okutulan MEB yayınlarına ait "Ortaöğretim Fen Lisesi Matematik 9.sınıf Ders Kitabı" kullanılmıştır. Araştırmanın verilerini ise, üçgenler ünitesinde yer alan çözümlü ve çözümlü olmayan problemler oluşturmaktadır. Ders kitabındaki problemler çoklu temsiller bağlamında içerik analizi kullanılarak incelenmiştir. Bulgular, çözümlü ve çözümsüz problemlerin girdi temsillerinde en çok şekil ve geometrik sembolik temsile yer verildiğini göstermiştir. Araştırma kapsamında incelenen diğer temsil türlerine ise -sözel, cebirsel sembolik ve günlük hayat bağlamı-çok az yer verildiği tespit edilmiştir. Çözümlü problemlerin çıktı temsillerinde ise en fazla geometrik sembolik ve cebirsel sembolik temsilin kullanıldığı, şekil temsiline ise az yer verildiği görülmüştür. Problemlerin içeriklerinde girdi temsili olarak günlük hayat temsiline çok az yer verilmesi, çözümlü problemlerde ise çıktı temsili olarak sözel temsilin çok az kullanılması bir eksiklik olarak düşünülebilir. Ders kitaplarında yer alan temsil çeşitliliğinin artırılması öğrencilerin matematiksel kavramları daha iyi anlamalarına yardımcı olacağından, ders kitabı yazarlarının gerekli düzenlemeleri yapmaları ve öğretmenlerin de ders kitaplarının çoklu temsil bakımından durumunu göz önüne alarak derslerini zenginleştirmeleri önerilmektedir.

Türkiye ve Fransa Ders Kitaplarında Kesirler Konusuyla İlgili Geometrik Temsillerin İncelenmesi

“…Kavramın bazı özellikleri bazı temsilleri tarafından çok iyi yansıtılırken diğer bazı temsilleri tarafından ya hiç ya da sınırlı bir şekilde yansıtılabilmektedir. Pek çok matematik eğitimi araştırmacısına göre öğretimde farklı temsillerin kullanılması öğrencilerin matematiksel kavramları ve aralarındaki ilişkiyi anlamalarını ve dolayısıyla öğrenmelerini geliştirmektedir (Deniz, 2019;Driscoll, 1999;Eroğlu ve Akkuş, 2021;Goldin ve Shteingold, 2001;Hilbert ve Carpenter, 1992;Kaput, 1989;Kilpatrick, Swafford ve Findell, 2001;Porzio, 1999). Dolayısıyla temsil kavramı ders kitaplarının analizinde önemli bir analiz birimi olarak kullanılabilir.…”

“…Aslında görsel objeler bilginin oluşum sürecinde teorik evre ile pratik evre arasında bir köprü görevi görmektedirler (Bruner, 1961;Elia ve Philippou, 2004;Divrik ve Pilten, 2021). Literatürde iyi seçilmiş ya da iyi yapılandırılmış resimlerin öğrencilerin öğrenmeye yönelik okuma süreçlerini belirgin bir şekilde iyileştirdiğini ortaya koyan çalışmalar vardır (örneğin, Eroğlu ve Akkuş, 2021;Levie, 1987;Mandl ve Levin, 1989;Levin ve Mayer, 1993). Kesirler konusu, sayılar alt öğrenme alanında yer alan öğrencilerin eğitim hayatları boyunca sürekli karşılarına çıkan soyut kavramlardan biridir (Özdemir ve Özçakır, 2019).…”

“…Bu araştırmada model temsiller kategorisinde geometrik model ele alınmıştır. Kesirler 5 farklı anlama (bölüm, oran, işlemci, parça-bütün, ölçme) sahip olmakla birlikte bu araştırmada ele alınan geometrik temsiller Öğretmen, öğretmen adayı ya da öğrencilerin ders kitapları hakkındaki görüşlerini ortaya koymaya yönelik yapılmış çalışmalara sık rastlanmakla birlikte, özellikle matematik öğretimi alanyazınında geliştirilen kavramlar ve teoriler eşliğinde ders kitaplarını ve ders kitaplarındaki görsel objelerin incelendiği çalışma sayısı oldukça sınırlıdır (örneğin,Baştürk, 2003;Eroğlu ve Akkuş, 2021;Yavuz ve Baştürk, 2011). Mevcut araştırma, analiz için seçtiği çatıyı özellikle matematik öğretiminde yapılan çalışmalar sonucunda ortaya konmuş kavram ve teorilerden seçerek oluşturmasıyla (çoklu temsil, görsel objelerin niteliği) önceki çalışmalardan farklılaşmaktadır.…”