Peroksizom proliferatör ile etkinleştirilen reseptörlerin insülin direnci ve septik şok patojenezindeki rolü Peroksizom proliferatör ile etkinleştirilen reseptörler ligant ile etkin leştirilen transkripsiyon faktörleridir ve sınıf II nükleer reseptör ailesine aittirler. Günüm üze dek peroksizom proliferatör ile etkinleştirilen resep tör (peroxisom e proliferator-activated receptor; PPAR) a, PPARp ve PPARy olm ak üzere 3 alt tür tanım lanm ıştır. PPARa başlıca lipit metabolizması ve enflam atuvar sürecin düzenlenm esinde rol oynam aktadır. PPARa ve PPARy üzerine yapılan çok sayıdaki çalışmaya karşın, PPARP'nın işlevsel kimliği henüz netlik kazanm am ıştır; çünkü neredeyse tüm dokularda eksprese edilm ektedir. PPARy ise glukoz homeostazı ve adipojenezin düzenlenm esinde anahtar rol oynar. İnsülin direnci kandaki normal ya da yüksek insülin düzeyine rağm en, zayıf biyolojik yanıt oluşmasıdır. İnsülin direncinde başta kas, yağ ve karaciğer olm ak üzere tüm dokularda insüline gerekli ve yeterli yanıt oluşm amaktadır. PPARa lipit metabolizması üzerine etkili genleri düzenleyerek, PPARy ise çeşitli m ekanizm alar ile glukoz hom eostazını sağlayarak insülin direnci ortaya çıkm asını engeller. Sepsis, bilinen veya olası bir enfeksiyona karşı verilen sistem ik enflam a tuvar yanıt durum u, septik şok ise intravenöz sıvı uygulam asına yanıtsız hipotansiyonun eşlik ettiği şiddetli sepsistir. PPAR agonistleri ile yapılan klinik öncesi çalışmalarda sepsis ve septik şok patojenezinde rol oynayan nükleer faktör kB ve etkinleştirici protein-1 gibi transkripsiyon faktörle rinin etkinleşm esi inhibe edilerek proenflam atuvar gen ekspresyonunun engellendiği görülm üştür. Bu derlem ede, insülin direnci ve septik şok patojenezinde PPAR'ların rolüne değinilerek, PPAR agonistlerinin olası terapötik yararları üzerinde durulmuştur. Anahtar sözcükler: PPAR, septik şok, insülin direnci, enflamasyon GİRİŞ 1990'lı yıllarda Isseman ve Green fibratların ve tiyazolidindionların m oleküler hedefleri olan yeni bir steroid hor mon süper ailesi tanım lam ış ve peroksizom proliferatör ile etkin leştirilen reseptör (peroxisom e proliferator-activated receptor; PPAR) olarak adland ırm ışlardır. Birkaç yıl sonra Latin ce ad lan d ırm ası X en op us laevis olan kurb ağadan ABSTRACT The role of peroxisome proliferator-activated receptors in the pathogenesis of insulin resistance and septic shock Peroxisom e proliferator-activated receptors are ligand-activated transcription factors and they belong to class II nuclear receptor family.To date, three subspecies have been identified: peroxisome proliferator-