Summary
Rabbit haemorrhagic disease (RHD) was first recognized in
Keywords: rabbit haemorrhagic disease (RHD), RHD virus diversity, variants (subtypes)Med. Weter. 2017, 73 (12), 811-818 812 pod nazw膮 viral heamorrhagic disease of rabbits (VHD) (56), zmienion膮 p贸藕niej na rabbit haemorrhagic disease (RHD). W Polsce RHD znajduje si臋 w wykazie chor贸b podlegaj膮cych obowi膮zkowi rejestracji (Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierz膮t oraz o zwalczaniu chor贸b zaka藕nych, za艂. 3).Czynnikiem etiologicznym RHD jest wirus krwotocznej choroby kr贸lik贸w (rabbit hamorrhagic disease virus -RHDV), rodzaj Lagovirus, rodzina Caliciviridae (59). Bezotoczkowe wiriony RHDV zawieraj膮 pojedyncz膮 ni膰 RNA (ok. 7,5 kb) o dodatniej polaryzacji (ss+) zako艅czon膮 ko艅cem poly A. Do lagowirus贸w nale偶膮 r贸wnie偶: niepatogenny kr贸liczy kaliciwirus RCV (Rabbit Calicivirus), o predylekcji do przewodu pokarmowego (15) oraz hepatotropowy, patogenny dla zaj臋cy Lepus europaeus i Lepus timidus wirus EBHS, zidentyfikowany w 1989 r. RHDV i EBHSV opr贸cz zbli偶onej morfologii 艂膮czy wyst臋powanie krzy偶owych reakcji antygenowych oraz struktura i organizacja genomu. Genom lagowirus贸w i kaliciwirus贸w z rodzaj贸w Sapovirus i Nebovirus zawiera dwie, natomiast norowirus贸w i vesiwirus贸w trzy ramki odczytu (ORF). Obszerna ORF1 koduje jednolit膮 poliprotein臋 (257 kDa), z kt贸rej w wyniku dzia艂ania wirusowej proteazy powstaj膮 bia艂ka niestrukturalne i strukturalne bia艂ko kapsydu VP60 (60 kDa). ORF2 koduje mniejsze bia艂-ko strukturalne VP10. W kapsydzie wyst臋puje tak偶e subgenomowy RNA (2,2 kb), kt贸ry r贸wnie偶 koduje bia艂ko VP60 oraz bierze udzia艂 w procesach transkrypcji i translacji (55). Pomimo du偶ego podobie艅stwa genetycznego RHDV i EBHSV (52-60% i 63-70% homologia sekwencji nukleotyd贸w i aminokwas贸w w obr臋bie genu vp60) s膮 to ca艂kowicie odr臋bne patogeny, niezdolne do zaka偶enia krzy偶owego kr贸lik贸w i zaj臋cy, kt贸rych nie mo偶na namno偶y膰 in vitro w systemach hodowli kom贸rkowych oraz w zarodkach kurzych (16,32,58).W diagnostyce wirusologicznej RHD stosuje si臋 techniki mikroskopii elektronowej (EM/IEM) umo偶liwiaj膮-ce bezpo艣redni膮 detekcj臋 kubicznych cz膮stek o 艣rednicy 27-40 nm, metody immunoenzymatyczne ELISA do wykrywania antygenu oraz odczyn hemaglutynacji do okre艣lenia w艂a艣ciwo艣ci hemaglutynacyjnych. Techniki molekularne, takie jak: amplifikacja wirusowego RNA metod膮 RT-PCR, real-time RT-PCR (RTq-PCR) oraz sekwencjonowanie wykorzystuje si臋 do okre艣lenia typu wirusa oraz w badaniach filogenetycznych. Zaka偶enie do艣wiadczalne podatnych kr贸lik贸w jest metod膮 stosowan膮 do potwierdzenia rozpoznania oraz podczas produkcji szczepionek: do namno偶enia wirusa i kontroli serii. Wa偶nym elementem diagnostyki RHD s膮 metody serologiczne: odczyn zahamowania hemaglutynacji i test ELISA (OIE Manual 2016, rozdzia艂 2.6.2).
Niepatogenne kaliciwirusy kr贸lik贸wWczesne dowody m贸wi膮ce o wysoce prawdopodobnym wyst臋powaniu bliskiego, niepatogennego przodka RHDV pochodz膮 z bada艅 archiwalnych surowic kr贸li-k贸w europejskich z po艂owy lat 70., w kt贸rych wykryto swoiste przeciwcia艂a (61) oraz z ...