ÖzetTürkiye'de hayvan kullanılarak yapılan deneysel araştırmalarda, hayvan(lar) üzerinde uygulama yapacak kişinin "Deney Hayvanı Kullanım Sertifikası"na sahip olması zorunluluğu, "Hayvan Deneyleri Etik Kurullarının Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Yönetmelik" ile 2006 yılında getirildi. Bu yönetmeliğe göre, bu kişilere 80 saatten oluşan bir eğitim verileceği bildirilmektedir. Çalışmada, deney hayvanı kullanmak üzere kurs programına katılan araştırmacıların hayvanların deneylerde kullanılmalarına ve kursun etkinliğine yönelik tutumlarının değerlendirilmesi amaçlandı. Çalışmanın materyalini, 2012-2015 yıllarında Türkiye'nin farklı illerinde ve farklı tarihlerde verilen kurs programına katılan 208 katılımcı oluşturdu. Çalışmada, kursiyerlere 2 bölümden oluşan bir anket uygulandı. Ankette 6 demografik soru ile hayvanların deneylerde kullanılmasına karşı tutumu ve kurs etkinliğini belirlemek amacıyla "Likert tipi" hazırlanan 14 soru yöneltildi. Anket uygulamasıyla elde edilen verilerin SPSS 20.0 istatistik programı ile sıklık dağılımları belirlendi. Veriler t-testi ve varyans analiz testlerine tabi tutuldu, P<0.05 olan değerler anlamlı kabul edildi. Katılımcıların %74'ü (n=154), araştırmalarda hayvan kullanımında denetlenebilirlik açısından "Hayvan Üretim ve/veya Barındırma Üniteleri"nin gerekliliği yönünde görüş bildirdi. İnsan çıkarının önceliği ile insan çıkarı için hayvan kullanımı konusunda cinsiyet açısından anlamlı bir fark bulundu. Kurs eğitiminin gerekli olduğu (%87, n=181) ve araştırmalarda bilinçli hayvan kullanımına katkısının olacağı (%87.5, n=182) ayrıca eğitim durumu ile çalışma deneyiminin bu görüşlere etkili olduğu saptandı. Sonuç olarak, deney hayvanı kullanımının denetlenmesini de kapsayan yasal düzenlemelerin araştırıcılar tarafından da kabul edildiği; her ne kadar insan-merkezci bir yaklaşım mevcutsa da, eğitimle bilinçlendirme ve yeterli denetleme yoluyla deney hayvanı kullanımının daha kabul edilebilir şekle kavuşturulabileceği söylenebilir.
Anahtar sözcükler: Hayvan deneyleri, Hayvan kullanımı, Sertifika
Attitudes Towards Using Animal of Authorized People for Use of Experimental Animals in Turkey
AbstractIn experimental researchs using animal in Turkey, the person who will do practice on animal will have to get "Certificate of Experimental Animal Use" has come into force by "Animal Experiments Regulation on Working Procedures and Principles of the Ethics Committees". According to this regulation it is reported that related person will be given a training consisting of up to 80 hours. It is aimed to evaluate that researches who attended in animal experiments research training program the attitudes towards training activities and use of animals in experiments. The material of the study is consisted of 208 participants who are from different cities and attended different training program between 2012 to 2015. In the study, participants were given a questionnaire consisting of two sections. Surveys to determine the course of six demographic questions and attitudes towards the use of animals in expe...