Adli Psikiyatride Ceza Sorumluluğu Değerlendirmesi: Gözlem İhtisas Dairesinin Yıllık Analizi

Abstract

Amaç
 Bu çalışma, ceza sorumluluğu değerlendirilmesi için gönderilen, ceza sorumluluğunun olmadığı veya azaldığı yönünde karar verilen olguların sosyodemografik, klinik özellikleri ve cezai sorumlulukları arasındaki ilişkiyi incelemeyi amaçlamaktadır.
 Gereç-Yöntem
 T.C. Adalet Bakanlığı Adli Tıp Kurumu Gözlem İhtisas Dairesi’ne 2022 yılında ceza sorumluluğu ve farik mümeyyizlik değerlendirmesi için gönderilen 1322 olgudan ceza sorumluluğu olmadığı belirlenen 75 olgu ve ceza sorumluluğunun azalmış olduğu tespit edilen 16 olgu çalışmaya dahil edilmiştir. Olguların mütaalalarına UYAP sistemi üzerinden ulaşılmış, raporlarında mevcut bulunan iddianame, tanık, sanık ifadeleri ve tıbbi belgeleri incelenerek oluşturulan sosyodemografik-klinik veri formuna işlenmiş ve istatistiksel analizi yapılmıştır.
 Bulgular
 Ceza sorumluluğu olmadığı tespit edilen 75 olgunun % 68’inin (51) erkek, %32’sinin (24) kadın olduğu, suç sırasında yaş ortalamalarının 42,52 (13,16) ve kurumumuza başvurduklarında yaş ortalamalarının 45,62 (13,56) olduğu saptanmıştır. Olguların eğitim yılı ortalamasının 9,05 (4,6) olduğu, %44’ünün bekar, %29,3’ünün dul/boşanmış, %26,7’isinin ise evli olduğu tespit edilmiştir. Olguların %90,6’sının insana yönelik suçlarla, %9,33’ünün ise mala yönelik suçlarla gönderilmiş oldukları tespit edilmiştir. Tıbbi belgelerinde %36’sının ‘organik olmayan psikotik bozukluk’ tanı koduyla takip edilmiş olduğu, dairemizde ise %35’inin raporlarında karar tanısı ‘psikotik bozukluk’ ve %14’ünün ‘eksitasyon’ olarak kaydedildiği saptanmıştır. Ceza sorumluluğunun azalmış olduğu tespit edilen 16 olgunun 2’sinin kadın olduğu ve karar tanılarının 15’inin ‘hafif derecede mental retardasyon’, 1’inin ise ‘organik kişilik bozukluğu’ olarak saptandığı bulunmuştur.
 Sonuç
 Bu çalışmanın bulguları, olguların suçtan önce dış merkezlerde aldıkları tanılarıyla, alkol madde kullanım mevcudiyeti, işlevselliklerini değerlendiren parametreler gibi verilerle birlikte bütüncül değerlendirilmesiyle cezai sorumluluğun belirlenmesine ilişkin değerli bilgiler sunmaktadır. Ceza sorumluluğu değerlendirilmesinde olguların dosyalarındaki adli tıbbi belgelerin eksiksiz olması adli psikiyatrik değerlendirmede bulunan profesyoneller açısından oldukça önemlidir.