Afyonkarahisar Mutfak Kültürü Üzerine Bir Değerlendirme (An Evaluation on the Cuisine Culture of Afyonkarahisar)

Abstract

Türk mutfak kültürünün uzun tarihsel süreçler sonucunda ortaya çıktığı ve dünyada önemli yere sahip olduğu söylenebilir. Afyonkarahisar'ın mutfak kültürü incelendiğinde yöredeki tarım ile hayvancılık faaliyetlerinin yoğun olarak yapılması, yapılan yemeklerin içeriğini de etkilemiştir. Bu çalışma literatür incelenmesi olarak yapılmış olup; yörede sucuk, kaymak ve lokum ürünlerinin hem sıklıkla tüketildiği hem de Afyonkarahisar'ın Türkiye'nin çoğu bölgesine ulaşımı açısından stratejik konumundan dolayı yöre dışına satışının olduğunu söylemek mümkündür. Bu yiyeceklerin yanı sıra haşhaşın genel olarak hamur işlerinin içeriğinde kullanıldığı, "bükme" gibi yöreye özgü önemli bir yiyeceklerinin olduğu ve patlıcandan da birçok çeşit yemeğin yapıldığı görülmüştür. Sonuç olarak Afyonkarahisar'ın mutfak kültürünün özgünlüğünü ortaya koyan ürünlerinin bulunduğu ve bu ürünlerin hem yöreye ekonomik katkı sağlaması hem de sıklıkla tercih edilmesi dikkat çekmektedir.

A Regional Food of Afyonkarahisar Cuisine: Sausage Doner Kebab

“…Most of the participants (P1, P3, P4, P6, P7) expressed the definition of sausage doner kebab as a doner type generally made of sausage. Atik ve Denktaş (2015) and Kızıldemir (2019) also support the opinions of the participants. They defined it as a type of sausage doner obtained by giving the doner shape of sausage dough without fermenting, freezing or cooling it.…”

“…In addition to these definitions, participants (P2, P3, P5, P7) who think as sausages doner kebab belongs to Afyon stated that there were doner masters in many parts of Turkey but they don't hear sausage doner master. Again, Atik and Denktaş (2015) and Kızıldemir (2019) reported in their studies that the sausage doner kebab is one of the local industrialized products unique to Afyon. On the contrary, P1, P4, P6 participants stated that the sausage doner kebab was also made in Kayseri outside of Afyon.…”

“…Again, P4 and P5 think that blending doner kebab in melted doner kebab oil before serving will increase the flavor. Anar (2010), Atik and Denktaş (2015), TS (2016), Kızıldemir (2019) explained that doner production stages; procuring raw materials and auxiliary materials, marinating meats with flavoring materials, skewer lining, shaving, preserving (cold or freezing) of doner kebab meat, thawing, cooking in doner oven (electric, tube, wood fire), cutting with döner knife to 3-5 mm thickness and packing. Sausage doner is cooked by rotating continuously in doner kebab ovens and sliced to consumers.…”

Gastronomi Şehri Afyonkarahisar ve Slow Food Nuh’un Ambarı Projesindeki Yeri

“…Anadolu mutfağının yansımalarını gördüğümüz Afyonkarahisar mutfak kültüründe yemeklerde çoğunlukla haşhaş, iç yağı, kaymak ve buğday baskın olarak kullanılmaktadır (Kızıldemir, 2019). Yörede; iç yağı, zeytinyağı ve ayçiçek yağının yanı sıra haşhaş yağının da yemeklik yağ olarak kullanıldığı görülmektedir (Nasrattınoğlu, 1974;Baytok, Gürel, Emren, Dalkıranoğlu, Güney & Töre, 2001;Baytok, Pekyaman, Töre Başat, Emren, Çelik, Çelik & Kara, 2013;Gökgöz, 2017;Mutlu & Sandıkçı, 2022).…”

“…Yöreye has üretim ve aromasıyla ün kazanan haşhaş, özellikle hamur işlerinde (haşhaşlı lokul, haşhaşlı pide, bükme, ağzı açık vb.) tercih edilmektedir (Baytok vd., 2013;Kızıldemir, 2019). Haşhaşın yanı sıra yörede en sık tercih edilen ve turistik anlamda ün kazanan gastronomik ürünler arasında; kaymak, lokum, kaymaklı şeker, sucuk, kiraz ve vişne yer almaktadır (Çıtak & Sandıkçı, 2020;Kızıldemir, 2019;Zengin & Gürkan, 2019).…”