Amerika Birleşik Devletleri’nin Uluslararası Din Özgürlüğü Raporları: Türkiye Örneği

Abstract

Son yıllarda din özgürlüğünü teşvik etme çabası uluslararası ilişkilerde artarak devam eden bir ivme kazanmıştır. Amerika Birleşik Devletleri din özgürlüğüne ‘ilk hak’ olarak inanan bazı vatandaşları ile uluslararası din özgürlüğünün en ateşli savunucularından olmuştur. Bu makale ABD Uluslararası Din Özgürlüğü Ofisi ve ABD Uluslararası Din Özgürlüğü Komisyonu’nun Türkiye raporlarını incelemektedir. Makale ilk olarak Ofis ve Komisyonun kurulmasına sebep olan 1998 Uluslararası Din Özgürlüğü Yasası’nın nasıl vücut bulduğunu ve neler içerdiğini anlatmaktadır. Makale ardından Türkiye raporlarını analiz eder ve raporların din özgürlüğü ihlalleri ile ideal din-devlet ilişkileri üzerinde cereyan eden siyasi tartışmaları birbirinden ayrı kategoriler olarak görmediğini iler sürer. Benzer bir şekilde, raporlar dini azınlıkların yaşadığı münferit hadiselerle sistematik hak ihlallerini aynı kategoride değerlendirir. Raporlardaki bu birbirine karışmış yaklaşım Amerikan sekülerizm ve din özgürlüğü paradigmasının bir yansıması olduğu izlenimi vermektedir. Ayrıca raporlar ‘toplumsal tavırlar’ ve ‘toplumsal zulümler’ bölümlerinde Türkiye toplumunu dini aidiyet çizgileri ile bölmekte ve dini özgürlük hakkını bir bütün olan insan haklarından ayırmaktadır.

scientific approach to the issue of freedom of religion or non-religion

“…Судлаач Үнлүгийн (Ünlü) үзэж байгаагаар [11] Мөн тайланд, Шашин шүтлэгийн эрх чөлөөний хүрээнд сөрөг хүчнийхэн олон нийтийн сүлжээгээр хийсэн пост нийтлэлийнх нь төлөө байнга буруутгадгаас гадна сөрөг хүчний хэвлэлүүд ч мөн адил засгийн газрын дарамт шахалтад өртөж байгаа талаар дурдсан байдаг. Онцлууштай нь Цөөнхийг хууль ёсны дагуу хүлээн зөвшөөрүүлэх оролдлого нааштай үр дүнд хүрэхгүй байгаагаас гадна, томоохон шоронгуудад төрөөс үзүүлж буй шашны үйлчилгээ нь зөвхөн суннит, ислам шашинтнуудад зориулагдаж, шашны хичээлийг заавал үзэх байдал үргэлжилж, төр засаг санхүүгийн эх үүсвэрийг зөвхөн суннит урсгалд хуваарилдаг гэсэн дүгнэлт гаргасан байна.…”