An Investigation of the Character Traits of People in the Stories in Turkish Textbooks

Abstract

Ders kitapları, öğrenme etkinliğindeki temel yapısıyla öğrencilerin gelişim sürecinde önemli bir değişkendir. Türkçe ders kitapları işlevsel bir ortam hazırlayıcı olarak eğitsel sürecin şekillenmesinde başat rol oynar. Gelişim çağında olan ilkokul ve ortaokul öğrencileri, Türkçe ders kitaplarında bulunan öykülerdeki kahramanlar ile özdeşim kurmaya yönelirler. Dolayısıyla Türkçe ders kitaplarında yer alan öykülerdeki kişilerin taşıdığı karakter özellikleri belirleyici önemdedir. Bu çalışma, Millî Eğitim Bakanlığı tarafından yayınlanan 1, 3, 5, 6, 8. sınıf Türkçe ders kitapları ile Dikey Yayıncılık tarafından hazırlanan 2, Doku Yayıncılık tarafından hazırlanan 4, Ez-De Yayıncılık tarafından hazırlanan 7. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki öykülerde bulunan kişilerin Sever ( 2007) tarafından belirlenen karakter özelliklerine göre incelenmesini içermektedir. Bu araştırma, nitel araştırma geleneğine dayalı bir doküman analizi çalışmasıdır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz yaklaşımı benimsenmiştir. Araştırma sonucunda ilkokul ve ortaokul Türkçe ders kitaplarında bulunan tüm öykülerdeki (52) karakterlere bakıldığında incelenen 260 karakter açıklık ve kapalılık yönünden %13,46'sı açık, devingenlik ve durağanlık yönünden ise %11,53'ü devingen karakter özellikleri gösterdiği tespit edilmiştir. İncelenen 52 öykünün 24'ünde açık karakter özellikleri taşıyan kişiye, 28'inde ise devingen karakter özellikleri taşıyan kişiye yer verilmediği görülmektedir. Bu durum çocuklar için olumsuz sonuçlar oluşturabilecek bir nitelik taşımaktadır. Çalışmada ulaşılan sonuçlara dayalı olarak bir dizi öneri getirilmiştir.

Edebiyat ve Duygular: Öyküleyici Metinleri Anlamada Duyguların Rolü

“…Türkçe ders kitaplarındaki öyküleyici metinler, duygusal içerik ve duygusal etkileşim bağlamında çoğunlukla olumsuz şekilde değerlendirilmekte ve eleştirilmektedir. Bu eleştirilere göre metinlerdeki karakterler; durağan ve kapalıdır, bilişsel, duygusal ve sosyal açıdan yeterince geliştirilmemiştir, nitelikli bir rol model değildir, anlatı duygularını uyandırmamaktadır ve kalıplaşmış kişilik özellerine sahiptir (Aytan, Çalıcı ve Erdem, 2018;Çakır, 2013;Çeçen, 2015;Çinpolat, 2018;Doğan, 2019;Karagül ve Samur, 2017;Karagül, 2019;Saydam, 2019;Temizkan ve Atasoy, 2014;Yıldırım, 2011). Ayrıca öyküleyici metinlerin kurgusal yapısında çeşitli yetersizlikler de bulunmaktadır (Çoban ve Tabak, 2011).…”