Ana Dili Eğitimi Araştırmalarında Veri Güdümlü Yönelim: Konuşma Çözümlemesi Yöntemi

Abstract

Konuşma çözümlemesi (KÇ), etkileşimde-konuşmanın düzenini ve bu düzende ortaya çıkan sosyal eylemleri inceleyen bir yöntem ve yaklaşımlar bütünüdür. Ampirik kanıtı merkeze alan KÇ, etkileşimin mikro ayrıntılarının çözümlemeye dâhil edildiği, araştırmacıların öznel varsayımlarının çözümlemelere yansıtılmadığı bir araştırma yöntemi olması sebebiyle sözlü iletişimin incelendiği diğer araştırma yöntemlerinden farklılık göstermektedir. KÇ, temele alınan metodolojik ilkeler ve kullanılan analitik teknikler bakımından, doğası gereği sözlü etkileşimin yoğun bir şekilde gözlemlendiği ana dili eğitimi alanı çalışmaları için oldukça uygun bir araştırma yöntemidir. Bu bağlamda, KÇ araştırma yönteminin ana dili eğitimi alanındaki uygulamalarını incelemek büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada, ana dili eğitimi alanında KÇ araştırma yöntemi ile yürütülen araştırmaların kuramsal temelini betimlemek amaçlanmıştır. Temel nitel araştırma ile desenlenmiş bu çalışmada, ana dili eğitimi alanında KÇ araştırma yöntemi kullanılarak yürütülmüş araştırmalar alan yazını taraması yoluyla saptanmış ve inceleme nesnesi olarak belirlenmiştir. Veriler doküman incelemesi aracı ile toplanmış ve içerik analizi ile çözümlenmiştir. Çalışmanın sonucunda KÇ araştırma yönteminin Türkçenin ana dili olarak öğretimi alanında oldukça sınırlı sayıda çalışmada kullanıldığı tespit edilmiş, uygulamalarının yalnızca konuşma öğrenme alanı ve dil eğitimiyle ile sınırlanmadığı ve beceriler ve disiplinler arası bir bağlamı olduğunun altı çizilmiş, Türkçe dışındaki diğer bazı dillerin ve Türkçenin ana dili olarak öğretimi alanında KÇ araştırma yöntemiyle yürütülen araştırmalarda öğrenci ve öğretmen etkileşimi ve öğretmenin yönergesi temelinde akran etkileşiminin ele alındığı belirlenmiştir. Edinilen bilgiler ışığında KÇ araştırma yönteminin Türkçe eğitimine özgün ve pragmatik bir perspektif getireceği anlaşıldığından Türkçe eğitimi alanında KÇ araştırma yöntemini temel alan çalışmaların yürütülmesi önerilmiştir.