Analysis of Ataturk-Man of Nation (1956) Documentary Film From Historical Perspective

Abstract

ÖzTürkiye’nin kurucusu ve devlet adamı Mustafa Kemal Atatürk hakkında yerli ve yabancı yapımcılar tarafından birçok belgesel film hazırlanmıştır. Atatürk’ün ölümünün ardından Türkiye dışında bir yapımcı tarafından Atatürk’e dair hazırlanan ilk belgesel film, 1956 tarihli Atatürk-Bir Milletin Adamı(Ataturk-Man Of Nation, 1956) adlı yapımdır. Film, Amerika Birleşik Devletleri merkezli Ortadoğu’nun Amerikan Dostları (American Friends of the Middle East-AFME) adlı bir organizasyon tarafından yapılmıştır. AFME Örgütü, İkinci Dünya Savaşının ardından ABD’nin Ortadoğu’daki etkinliğini artırmak maksadıyla kurduğu, Arap yanlısı, anti-siyonist eğilimli, istihbarat destekli bir sivil toplum kuruluşudur. Dönemin ABD’deki etkin kanaat önderleri örgüt içinde kurucu olarak faaliyet göstermiştir. Örgüt resmi amacını, bölge ülkeleri ile kültürel, dini ve insani dayanışmayı mümkün kılmak olarak açıklamıştır. Gerçekte ise AFME, Soğuk Savaş’ta ABD’nin Ortadoğu coğrafyasındaki politik etki alanını genişletmek için siyaset dışı alanlarda faaliyetler yürütmüştür. Bu faaliyetlerden biri de belgesel film çalışmaları olmuştur. AFME, ABD’de gösterilmek üzere Türkiye ve Mısır hakkında belgesel film çalışmaları yapmıştır. Türkiye ve Atatürk hakkında yapılan Atatürk-Bir Milletin Adamı filmi, bu yapımlardan biridir. Film dönemin politik ve ideolojik eğilimlerini yansıtmaktadır. Bu doğrultuda çalışmada, Atatürk-Bir Milletin Adamı adlı belgesel, tarihsel film eleştirisi yöntemiyle irdelenerek, yapımın tarihsel önemi ve ideolojik yönü ortaya konulmaya çalışılacaktır.