Tijdens een ramp of crisis komt de responsecapaciteit van het openbaar bestuur extreem onder druk te staan. Daarentegen zijn burgers in tijden van crisis veerkrachtig en weten ze zichzelf steeds beter te organiseren. De mogelijkheden van sociale media en online platforms hebben door verbeterde connectiviteit de mogelijkheden voor zelforganisatie alleen maar versterkt. In de praktijk zien we dat overheden het lastig vinden om met deze vorm van zelforganisatie om te gaan, terwijl dit ook een unieke mogelijkheid is om meer responsecapaciteit te benutten. Het slim benutten van de burgerinitiatieven biedt kansen en kan de slagkracht van het overheidsoptreden vergroten. In dit artikel staat de volgende vraag centraal: welke rol spelen online platforms bij het slim sturing geven aan zelforganisatie van burgers tijdens crises en rampen? We beantwoorden de vraag aan de hand van twee voorbeelden: de rol van online platforms in de nasleep van de aardbevingen in Nepal in 2015 en bij de coördinatie van de opvang van vluchtelingen tijdens de crisis in Nederland in de winter van 2015-2016.
Burgerinitiatieven tijdens crises en rampenTijdens een crisis of ramp staat de overheidscapaciteit extreem onder druk. De rol van de overheid is om de effecten van de ramp te verkleinen en haar burgers zo goed mogelijk te beschermen. Dat is een lastige taak, want de situatie na een * Kees Boersma, PhD is universitair hoofddocent bij de Afdeling Organisatiewetenschappen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam, expert op het gebied van crisismanagement en rampenbestrijding, en leider van het NWO Smart Disaster Governance-project. Julie Ferguson, PhD, is universitair docent bij de Afdeling Organisatiewetenschappen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam en expert op het gebied van humanitaire hulpverlening en kennisnetwerken. Peter Groenewegen, PhD is hoogleraar bij de Afdeling Organisatiewetenschappen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam, gespecialiseerd in organisatietheorie en sociale netwerken. Femke Mulder, MSc is promovendus bij de Afdeling Organisatiewetenschappen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam binnen het NWO Smart Governance-project, waarin ze zich richt op de netwerken van de internationale humanitaire hulpverlening. Arjen Schmidt, MSc is promovendus bij de Afdeling Organisatiewetenschappen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam binnen het NWO Smart Governance-project, waarin hij zich richt op de governance van rampenbestrijding in Nederland. Jeroen Wolbers, PhD is postdoc bij de Afdeling Organisatiewetenschappen van de Faculteit der Sociale Wetenschappen van de Vrije Universiteit Amsterdam binnen het NWO Smart Governance-project, waarin hij zich richt op de adaptieve capaciteit van (overheids)organisaties in de rampenbestrijding.