Bâb'ın İlk Çağrısı Bağlamında Bahâîliğin Din İddiası

Abstract

Bahâîlik Şîâ'nın İsnâaşeriyye koluna dayanan, İslâm'ın içinden çıkan bir harekettir. İki temel evreden oluşan Bahâîlik tarihinin ilk evresini Bâbîlik oluşturmaktadır. Yeni ve bağımsız bir din olduğunu iddia eden Bahâîlik, ilk evresini oluşturan Bâbîliğin de din olduğunu savunmaktadır. Bâbîlik, 1260/1844 yılında Mirza Ali Muhammed adındaki Şiî bir tüccarın başlattığı ve İsnâaşeriyye'nin gaib on ikinci imamına açılan kapı (bâb) olduğunu iddia ettiği bir akımdır. Çalışma, Bâbîliğin ilk dönemde bağımsız bir din değil İsnâaşerî bir hareket olarak ortaya çıktığını, Bâb'ın ilk çağrısı özelinde ortaya koymaya çalışmaktadır. Bâbîliğin yeni bir din değil de Şiî bir akım olarak ortaya çıktığının tespiti üzerine inşa edilen Bahâîliğin din iddiasının değerlendirilmesi açısından önemlidir. Araştırma, Ali Muhammed'in bâblık iddiasında bulunmasına giden yolun arkaplanına, ilk çağrısına, bâb-kāim-peygamber şeklindeki kademeli ilerleyişine odaklanırken; Bâbîlik/Bahâîlik üzerine yapılmış bilimsel çalışmalar ile Bâb, Bahâullah ve diğer Bahâî liderlerin yazılarından yararlanarak hipotezini delillendirmeye çalışmaktadır. Hayatının sonuna doğru peygamber olduğunu iddia etse de Ali Muhammed'in davetini İsnâaşerî gaib imamın bâbı olduğu çağrısıyla başlattığı, bu nedenle Bahâîlerin Bâbîliği ilk andan beri din saymalarına yönelik iddialarının tarihî verilerle çeliştiği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışma, bilimsel araştırma ve yayın etiğine riayet edilerek hazırlanmıştır.