Bahçeli̇k Baraji Ve Üni̇teleri̇ni̇n Weap (Water Evaluation and Planning System) Programi İle Modellenmesi̇ Ve İşletme Çalişmasi

Abstract

Bu çalışma, Türkiye'deki Seyhan Havzası'nın alt havzası olan Zamantı Irmağı Alt Havzasında bulunan DSİ sorumluluğundaki Kayseri Pınarbaşı Bahçelik Barajı ve ünitelerinin Dünya'da da kabul gören bir modelleme programı olan WEAP programı kullanılarak benzetim modelinin oluşturulmasıyla ilgilidir. Bu modelde; baraj rezervuarı ile birlikte 6 adet sulama ünitesi, HES ünitesi ve Sarımsaklı Barajını ikame etme amaçlı çevirme ünitesi bulunmaktadır. Mevcut durumda (2015 yılı itibari ile) işletmede bulunan ünitelerle ile toplam brüt 3415 ha alan sulanmakta ve yıllık 27,00 GWh enerji üretilmektedir. Barajın üniteleri tamamlanıp tam gelişme durumuna ulaştığında ise brüt 49033 ha alan sulanacak, yine yıllık toplam 27,00 GWh enerji üretilecek ve 30,97 hm 3 su Sarımsaklı Barajına iletilecektir. Barajın modellenmesindeki amaç hem projeyi bir bütün olarak ele alabilmek hem de rezervuar ile ünitelerin arz-talep dengesini tam gelişme durumunda WEAP programının oluşturduğu benzetimler üzerinden değerlendirebilmektir. Ayrıca barajın bu modeli üzerinden daha sonra yapılacak olan farklı amaçlı (taşkın, içme suyu vb.) çalışmalara da altyapı oluşturulacaktır. Güncellenen su bütçesine göre model üzerinden işletme benzetimleri yapılmış ve ünitelerin tarımsal sulama ile enerji üretimlerinin birbirleri üzerine etkileri incelenmiştir. WEAP programı ile oluşturulan baraja ait bu benzetim modelinde ünitelere çeşitli öncelikler ve kısıtlar verilerek kabul edilen işletme kuralları için analizler yapılmıştır. Tam gelişme durumunda yapılan işletme çalışmaları sonucu sulama ünitelerinin ihtiyaçlarının karşılanması birinci öncelik olarak kabul edildiğinde enerji üretimi 16,60 GWh/yıl'a düşmekte olup sistemde 10,60 hm 3 su açığı oluşmaktadır. Barajın tam dolu olması birinci öncelik kabul edilerek yapılan ve enerji üretiminin sulamalardan daha öncelikli olduğu işletme çalışmasında ise enerji üretimi 26,40 GWh/yıl ve sistemdeki su açığı ise 6,60 hm 3 olmaktadır. Gerçek koşullarda sistemde su açığının olması istenilen bir durum değildir. Sulama ile enerji üretimi arasındaki ilişki ise programın varsaydığı talep öncelik sıralamasına göre değişmektedir. DSİ'nin belirlediği gerçek koşullardaki değerler ile benzetim sonucunda çıkan değerler kıyaslandığında WEAP programı ile yapılan işletme çalışmasının yetersiz kaldığı sonucuna ulaşılmıştır.