Niniejszy artykuł analizuje historyczne i teoretyczne tło Veritatis splendor, encykliki Jana Pawła II poświęconej w szczególności fundamentom teologii moralnej. Wraz z reformami Soboru Trydenckiego, teologia moralna przybrała prawniczy obrót, będąc rozumiana przede wszystkim jako dyscyplina dla spowiedników. Pod koniec XIX i na początku XX wieku wynikająca z tego tradycja manualistyczna była coraz częściej postrzegana jako nieadekwatna i niezdolna, by przemawiać do ludzi. W tym samym czasie dwie wojny światowe dały impuls filozoficznemu ruchowi egzystencjalizmu. Poprzez etykę sytuacyjną niektóre tendencje myśli egzystencjalistycznej znalazły drogę do teologii moralnej. Pius XII dostrzegł potrzebę zareagowania na ten rozwój. Sobór Watykański II został uznany za okazję do nowej prezentacji teologii moralnej, która przezwyciężyłaby ograniczenia manualizmu i poświęciła więcej uwagi kwestiom sumienia, wykorzystaniu Pisma Świętego i naciskowi na fakt bycia uczniem Chrystusa. Ojcowie odrzucili jako nieadekwatny projekt pierwotnie przygotowany przez specjalną komisję, ale nie byli w stanie opracować nowego tekstu. Jednak przynajmniej niektóre kwestie teologii moralnej zostały omówione w innych pismach soborowych, zwłaszcza w Gaudium et spes i Optatam totius. Publikacja Humanae vitae w 1968 roku okazała się katalizatorem dla niektórych z najtrudniejszych i centralnych kwestii fundamentalnej teologii moralnej, w tym tematu czynów wewnętrznie złych. W 1987 roku Jan Paweł II ogłosił, że Stolica Apostolska opublikuje dokument poświęcony tym zagadnieniom. Sześć lat później tekst ten ujrzał światło dzienne i przyjął nazwę Veritatis splendor.