Δεδομένου ότι είναι επιβεβαιωμένη η επίδραση της διατροφής στην υγεία και ότι ο επιπολασμός πολλών χρόνιων νοσημάτων αυξάνει παγκοσμίως, κρίνεται αναγκαία η ανάπτυξη διατροφικών συστάσεων που θα συμβάλουν στην επίτευξη όχι μόνο μακροζωίας, αλλά και υγιούς γήρατος. Η Μεσογειακή διατροφή, πρότυπη για τη διατήρηση της καλής υγείας, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων στοιχείων και τα βότανα, οι ευεργετικές ιδιότητες των οποίων είναι γνωστές από την αρχαιότητα.Στην προσπάθεια ανάδειξης φυσικών προϊόντων με βιοπροστατευτική δράση έχουν γίνει πολλές μελέτες σε βότανα και εκχυλίσματα αυτών. Από διατροφική άποψή, οι μελέτες που αφορούν στην ανάλυση των αφεψημάτων των βοτάνων είναι περιορισμένες ενώ ελάχιστες από αυτές έχουν ως αντικείμενο τα ενδημικά βότανα της Ελληνικής χλωρίδας. Σκοπός της παρούσας μελέτης ήταν ο προσδιορισμός των βιοδραστικών μη-θρεπτικών μικροσυστατικών σε αφεψήματα 13 Ελληνικών βοτάνων με εφαρμογή των χρωματογραφικών τεχνικών GC-MS και LC-DAD-MS. Διερευνήθηκε επίσης η ικανότητά τους να επιδεικνύουν αντιοξειδωτική δράση και να επιδρούν σε καλλιέργειες μονοπύρηνων κυττάρων του περιφερικού αίματος (PBMCs) υπό συνθήκες φλεγμονής και σε καλλιέργειες καρκινικών κυττάρων του παχέος εντέρου (ΗΤ29) και του προστάτη (PC3). Στα PBMCs εξετάσθηκε η επίδραση (α) στα επίπεδα έκκρισης των IL-6 και TNF-α και (β) στα επίπεδα έκκρισης της MCP-1. Στα HT29 και PC3 εξετάστηκε η επίδραση (α) στον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, (β) στον κυτταρικό κύκλο, (γ) στην απόπτωση, (δ) στα επίπεδα οξειδωτικού στρες, (ε) στα επίπεδα της IL-8, και (στ) στα επίπεδα ενεργοποίησης του NF-κΒ.Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των χημικών αναλύσεων προέκυψε ότι τα αφεψήματα των βοτάνων:α) περιείχαν φαινολικά συστατικά με κυριότερους εκπροσώπους στην πλειοψηφία τους, τις τερπενοειδείς φαινόλες θυμόλη και καρβακρόληβ) περιείχαν γλυκοζυλιωμένα παράγωγα φλαβονοειδώνγ) παρουσίασαν ισχυρή και δοσοεξαρτώμενη αντιοξειδωτική δράση Από την αξιολόγηση των αποτελεσμάτων ελέγχου της βιοδραστικότητας, τα αφεψήματα που επέδρασαν σε:1.PBMCs:α) τροποποίησαν τα επίπεδα έκκρισης των κυτταροκινών IL-6 και TNF-α, παρουσιάζοντας κατά περιπτώσεις αντιφλεγμονώδη ή/και προφλεγμονώδη δράσηβ) μείωσαν τα επίπεδα της MCP-1 κατά περιπτώσεις (Μαντζουράνα, Μελισσόχορτο, Ρίγανη, Σπαθόχορτο, Φλισκούνι, Χαμομήλι)2.ΗΤ29 και PC3:α) μείωσαν τα επίπεδα της IL-8β) μείωσαν τα επίπεδα του NF-κΒ κατά περιπτώσεις (Μελισσόχορτο, Σπαθόχορτο, Θυμάρι)γ) ανέστειλαν τον κυτταρικό πολλαπλασιασμό, παρεμβαίνοντας σε φάσεις του κυτταρικού κύκλουδ) μείωσαν τη βιωσιμότητα των κυττάρων επάγοντας την απόπτωσηε) μείωσαν τα επίπεδα της ενδοκυττάριας γλουταθειόνηςΣυνολικά φάνηκε ότι η αντιοξειδωτική δράση συσχετίσθηκε ισχυρά με το φαινολικό περιεχόμενο των αφεψημάτων. Αναφορικά με την προφλεγμονώδη δράση που καταγράφηκε από την αύξηση των επιπέδων της IL-6, αυτή συσχετίσθηκε με το συριγγικό οξύ, το p-κουμαρικό οξύ και το σιναπικό οξύ, ενώ η αντιφλεγμονώδης δράση που εκφράστηκε ως μείωση των επιπέδων της MCP-1, αυτή συσχετίσθηκε με την παρουσία του p-κουμαρικού οξέος. Η εξάρτηση των καρκινικών κυττάρων από τα αντιοξειδωτικά τους συστήματα είναι επιβεβαιωμένη και μπορεί να αξιοποιηθεί για την πρόκληση του κυτταρικού θανάτου, μέσω αύξησης του οξειδωτικού στρες πάνω από το όριο τοξικότητας. Με βάση τα παραπάνω, ο υποκείμενος μηχανισμός δράσης που διερευνήθηκε ήταν η τροποποίηση της οξειδοαναγωγικής ομοιόστασης, μέσω αύξησης των ενδοκυττάριων επιπέδων των ROS και μείωσης της αντιοξειδωτικής τους άμυνας στις δύο κυτταρικές σειρές. Από τη συνολική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων προέκυψε ότι, τα αφεψήματα των βοτάνων δεν επάγουν την παραγωγή δραστικών ενώσεων οξυγόνου αλλά μεταβάλουν τα επίπεδα οξειδωτικού στρες των HT29 και PC3 μέσω της μείωσης της ενδοκυττάριας γλουταθειόνης (GSH).