Biyofilik Tasarım Konulu Lisansüstü Tezlerin Bibliyometrik Analizi

Abstract

Son yıllarda popüler bir kavram olan biyofili, insanın doğuştan gelen ‘doğaya ve doğada bulunan canlılara’ karşı hissettiği duygusal yakınlık, mimari bağlamda yapılı çevrelerde insan ve doğa etkileşimini ifade ederken doğanın yararlı etkilerinin sürdürülmesine de olanak tanıyan tasarımı tanımlanmaktadır. Günümüzde ekoloji ve doğal çevreyi koruma, insan sağlığını destekleme ve sürdürülebilir tasarımı gerçekleştirmedeki değeriyle biyofilik tasarım / iyileştirici tasarım / terapötik çevre, modern mimari stratejilerinden biri olarak kabul görmektedir. Biyofilik tasarım, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizdeki araştırmalara da konu olmaya başlamıştır. Lisansüstü tezlerde biyofilik tasarıma karşılık gelen “biyofilik mimari, iyileştiren mimari, terapötik mimari” anahtar kelimeleri ile yapılan çalışmalar taranmıştır. Çalışma için tarama, Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi’nde “gelişmiş arama” bölümünde “tümünde (tez adı, özet, konu, dizin)”, “içinde geçsin” şeklinde sözdizimleri kullanılarak yapılan tarama ile 24 teze ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda, konuyla ilgili Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi veri tabanında 01.06.2022 tarihine kadar ulaşılabilen tezler arasında; 2021 yılında en çok tezin üretildiği, en fazla çalışmanın Gazi Üniversitesi, İzmir Ekonomi Üniversitesi, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Bahçeşehir Üniversitesi ve İstanbul Teknik Üniversitesi’nde gerçekleştirildiği, tez çalışmalarında sağlık yapıları üzerine araştırmaların daha ağırlıklı olduğu belirlenmiştir. Tezlerde nitel ve nicel araştırma türünün birlikte kullanıldığı, anket uygulamaları ile desteklendiği ve anahtar kelime olarak en fazla “biyofili” kavramının tekrarlandığı da tespit edilmiştir. Literatürde biyofilik mimari ile ilgili yapılan lisansüstü tezler son yıllarda artış gösterse de genel nitelikler ve çeşitlilik bağlamında çalışmaların azlığı bu alandaki boşluğu göstermektedir. İyileştirici etkiye sahip mimari niteliklerin benimsenerek çok daha fazla yapı türüne entegre edilmesi için bu çalışma, yeni araştırmalara katkı sunmayı hedeflemektedir.

Academic Assessment of Biophilic Design

“…Bu yöntem bilimsel yayınlar ve diğer akademik dokümanlar üzerinde sayısal veri analizi yöntemlerinin uygulanarak, bilim ve araştırma alanlarındaki eğilimleri, ilişkileri ve etkileşimleri anlamak için kullanılan bir yöntemdir. Bu analizler genellikle bilim metrikleri, alıntı verileri ve yayın bilgileri gibi akademik kayıtların istatistiksel değerlendirilmesine dayanmaktadır (Akyıldız, 2023). Biyofilik tasarım üzerine yapılan bu çalışmaları belirlemek için akademik çalışmalarda yaygın olarak kullanılan Web of Science (WOS) veri tabanı kullanılmaktadır (Chen et al, 2022).…”

“…Akademik dergilerde ve yayınlarda, biyofilik tasarımın insanların sağlığı, stres düzeyleri, konsantrasyon ve üretkenlik üzerindeki olumlu etkileri ile sürdürülebilirlik ve çevre bilincine olan katkılarına dair pek çok araştırma ve makale yer almaktadır (Özğan & Aluçlu, 2023). Biyofilik tasarım konulu lisansüstü tezlerin bibliyometrik analizi inceleyen Akyıldız son yıllarda biyofilik tasarım konusunda yapılan tez çalışmalarında dikkate değer bir artışın olduğunu ifade etmektedir (Akyıldız, 2023).…”