Bulancak’ta (Gi̇resun) Sel Ve Taşkin Olaylarina Neden Olan Pazarsuyu, İncüvez, Kara Ve Bulancak Dereleri̇ni̇n Morfometri̇k Anali̇zleri̇

Abstract

Bu çalışmada, Giresun batısında yer alan Bulancak'ta sel ve taşkına neden olan akarsu havzalarının morfometrik özellikleri değerlendirilmiştir. Bulancak, kaynağını güneydeki Giresun Dağları'ndan alan Pazarsuyu, İncüvez, Kara ve Bulancak derelerinin neden olduğu sel ve taşkın riski altında bir yerleşmedir. Pazarsuyu Deresi Havzası diğer akarsulara göre çok daha geniş olup sel ve taşkın riski yüksektir. Diğer derelerin havzaları küçük olmasına rağmen dere yataklarına yapılan müdahaleler nedeniyle bu akarsularda risklidir. Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) verilerine göre 1948-2012 yılları arasında bu akarsu havzalarında 19 su baskını olayı yaşanmıştır. Jeomorfolojik gözlemlere göre hızlı nüfus artışıyla yerleşmenin kıyıdan iç kesimlere doğru genişleyerek akarsu vadilerini işgal ettiği görülmüştür. Akarsu vadilerinde dere yataklarının kullanılması dere enkesitlerinin daralmasına neden olmuştur. Aşağı havzada görülen bu durum ile havzaların morfometrik özellikleri birleştiğinde afete dönüşen sel ve taşkınların frekansının arttığı belirlenmiştir. Bulancak'ta yaşanan sel ve taşkın oluşumunda jeomorfolojik özelliklerin etkisini belirlemek amacıyla havzaların alansal ve relief morfometrisi analiz edilmiştir. Dört akarsu havzasının alansal morfometrik özelliklerini belirlemek amacıyla drenaj yoğunluğu, akarsu sıklığı, havza şekli, uzunluk oranı ve Gravelius indeks analizleri yapılmıştır. Relief morfometrisi özelliklerini belirlemek amacıyla havza reliefi, relief oranı, engebelilik değeri, akım toplanma zamanı, hipsometrik eğri ve integral analizleri uygulanmıştır. Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak yapılan analizlerde inceleme alanını kapsayan Sayısal Yükseklik Modeli (SYM) ve jeoloji haritaları temel data olarak kullanılmıştır. Analiz sonuçlarına göre tüm havzaların drenaj yoğunluğu, akarsu sıklığı, engebelilik değeri yüksek olup, havza şekilleri ise dar ve uzun çıkmıştır. Hipsometrik eğri ve integral değerleri havzaların gençliğe yakın olgunluk safhasında olduğunu göstermektedir. İncüvez Dere ve Bulancak Deresi havzalarının sel ve taşkın potansiyelinin diğer havzalara göre daha yüksek olduğu görülmüştür.

CBS Yardımıyla Giresun İli Bulancak İlçesinin Arazi Örtüsü ve Topoğrafik Özelliklerinin Tarımsal Yönden Değerlendirilmesi

“…İlçe, kıyıda bulunan ve eski yelpaze dolgularından oluşan taraçalar üzerinde kurulmuştur. Kısmen alçak platolarla çevrelenmiş olan bu alan dışında güneye doğru tamamıyla dağlık alanlara geçilmektedir (Avci ve Sunkar, 2018).…”

“…Benzer araştırmalarda;Bayındır (2006), Malatya ilinde, 1.000 m'den alçak alanlar (690-750 m ve 750-Düz alan ise en düşük orana sahip bulunmuştur (% 0,004). Koca ve Menteşe (2020)'nin bulguları ile karşılaştırıldığında; Bulancak ilçesinde yapılan bu çalışmada da benzer şekilde düz bakılı alanların en düşük orana sahip olduğu belirlenmiş, fakat farklı olarak en geniş alanı kuzey bakılı alanların kapladığı saptanmıştır Avci ve Sunkar (2018). da Bulancak ilçesinde yaptıkları çalışmada, inceledikleri akarsu havzalarının bakı yönünün kuzey olduğunu ve Karadeniz üzerinden gelen nemli ve yağışlı hava kütlelerine açık olduğunu bildirmişlerdir.…”