Çankırı kent ağaçlarında odun çürüklüğü funguslarının yaygınlıklarının belirlenmesi

Abstract

Çalışma, Çankırı kent merkezindeki ağaçlarda, ağaçların stabilitesini ve kırılmaya karşı direncini olumsuz yönde etkileyebilecek odun çürüklüğü funguslarını ve yaygınlıklarını belirlemek amacı ile 2019-2021 yılları arasında yürütülmüştür. Çankırı kent ağaçları üzerinde gelişen fungusları tespit etmek amacı ile yürütülen keşif sürveylerinde 53 ağaçtan 59 fungal üreme yapısı örneği toplanmıştır. ITS ve LSU gen bölgelerinin dizilenmesi sonucunda Çankırı kent ağaçları ile ilişkili olarak, Inonotus hispidus (Bull.) P. Karst., Cerioporus squamosus (Huds.) Quél., Pleurotus (Fr.) P. Kumm. sp., Cyclocybe aegerita sensu lato (V. Brig.)Vizzini, Schizophyllum commune Fr. ve Coprinellus micaceus (Bull.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson tanılanmıştır. Teşhislerin ardından, bu fungusların yaygınlıklarını belirlemek amacı ile değerlendirme sürveyleri yapılmış, Çankırı kent merkezindeki on cadde boyunca sıralanan tüm ağaçların incelenmesi soncunda, ağaçların %10’unda fungal üreme yapısı tespit edilmiştir. I. hispidus ve C. squamosus ağaçlar üzerinde tespit edilen en yaygın türlerdir (sırasıyla %45 ve %15). Her iki tür de kent ağaçlarının yaygın ve tehlikeli patojenik odun çürüklüğü fungusları olarak bilinir. İncelenen 19 farklı ağaç türü arasında en fazla sayıda fungal üreme yapısı, Fraxinus spp. (%38) üzerinde tespit edilmiş, bunu Acer negundo (%32) ve Platanus orientalis (%15) takip etmiştir. Fraxinus spp. üzerinde yalnızca I. hispidus tespit edilirken, A. negundo üzerinde, C. aegerita s.l. ve C. squamosus yaygın olmak üzere diğer funguslar da tespit edilmiştir. Çınarlarda I. hispidus ve C. squamosus nadir olarak tespit edilmiştir. Patojenik odun çürüklüğü funguslarının Fraxinus spp. ve A. negundo üzerinde yaygın bulunmasında, bu ağaçlar üzerinde budama kaynaklı yaraların daha yaygın olmasının etkisi olabilir. Türkiye’de mikolojik sürvey çalışmalarında dikili canlı ağaçlar üzerinde, bu çalışmada belirlenen funguslar da dahil olmak üzere çok sayıda odun çürüklüğü fungusu tespit edilmiştir. Bununla birlikte, bildiğimiz kadarı ile bu çalışmadan önce, Türkiye’de kent ağaçlarında odun çürüklüğü fungusları ve bunların yaygınlıkları kent ağaçlarının sağlığı ve halk güvenliği açısından araştırılmamıştır.