Cariës: diagnostiek, monitoren en begeleiden naar goed mondzorggedrag.Een heroriëntatie

Abstract

Cariës is een dynamisch proces dat zowel progressief als regressief kan verlopen onder de allesbepalende invloed van het mondzorggedrag. Management van cariës houdt daarom allereerst in: diagnostiek, monitoren en preventieve zorg en behandeling die leiden tot een goed mondzorggedrag. De mondzorgverlener moet het cariësproces in alle stadia van progressie herkennen en de symptomen onderscheiden die wijzen op een actief of inactief cariësproces. Om dit in de tijd te vervolgen is een goede documentatie in het patiëntendossier noodzakelijk. Op deze wijze kan de mondzorgverlener de patiënt met relevante informatie begeleiden met als doel het bereiken van een goede mondgezondheid. InleidingEen belangrijk uitgangspunt in de gezondheidszorg is het voorkomen van ziekte en het in een zo vroeg mogelijk stadium herkennen en behandelen van ziekte. Bij veel ziekten is het gedrag een belangrijke oorzakelijke factor en dat is zeker het geval bij cariës. Behandeling van cariës moet daarom allereerst gericht zijn op gedragsveranderingen die bijdragen aan het beteugelen en verder voorkomen van cariës. Bij de begeleiding van een patiënt naar een adequaat mondzorggedrag is een zorgvuldige klinische diagnostiek en documentatie van het cariësproces in de tijd een voorwaarde. Dit impliceert dat de mondzorgverlener het cariësproces in alle stadia van progressie moet herkennen. Bovendien moet hij de symptomen die wijzen op een actief of inactief proces kunnen onderscheiden en een goed patiëntendossier bijhouden dat in de tijd aangeeft hoe het met de activiteit of inactiviteit van het cariësproces is gesteld (monitoren). Op deze wijze wordt het mondzorggedrag direct gekoppeld aan hoe het cariësproces verloopt. Deze koppeling levert een verifieerbaar inzicht op voor de mondzorgverlener en voor de patiënt. Het kan de patiënt stimuleren tot therapietrouw en de mondzorgverlener staven in zijn streven de begeleiding naar een goede mondgezondheid voort te zetten. Deze wijze van benadering van het cariësproces vraagt wel om een heroriëntatie van het verrichtingensysteem dat nu met betrekking tot cariës vooral is gebaseerd op schadeherstel, Intermezzo 1De afbeelding toont een schematische weergave van het begin en de stapsgewijze progressie van glazuurcariës. Het cariësproces begint onder de plaque met oplossing van de buitenste glazuurlaag dat daardoor demineraliseert (A). De progressie van het proces leidt tot verdere oplossing van glazuur in vooral de laag direct daaronder, het zogeheten 'subsurface' (B en C). De wittevleklaesie wordt pas zichtbaar als de plaque is verwijderd (zie ook afb. 1). De witte vlek waarin het cariësproces actief is, heeft een dof, opaak, krijtachtig uiterlijk en heeft minder glans dan gezond glazuur.De pijlen geven voor elke situatie de structuurveranderingen aan. Afb. 1. Gebitselement 13, na verwijdering van de plaque en drooggeblazen, laat cervicobuccaal actieve glazuurcariës zien (a). Na een periode met goed tandenpoetsen met fluoridetandpasta is de glazuurcariës inactief geworden (b) (met dank aan dr.