Celi̇l Orhan’in “Mamuretü’l-Azi̇z (Harput)tari̇hi̇ Ve Harsî Tetki̇kat” Adli El Yazmasi Eseri̇ Ve Bu Eserde Geçen Halk Heki̇mli̇ği̇ Uygulamalari

Abstract

Bu çalışmada Celil Orhan'ın "Mamuretü'l-Aziz (Harput) Tarihi ve Harsî Tetkikat" adlı el yazması eseri temel alınmıştır. Celil Orhan bu eserini Mamuretü'l-Aziz vilayetinde çalıştığı dönemde kaleme almıştır. Çalışmamızda el yazması eser ve yazar hakkında genel bilgi verildikten sonra halk hekimliği uygulamaları üzerinde durulmuştur. Bu kapsamda Mamuretü'l-Aziz vilayeti merkezinde ve taşrada yaşayan halkın genel sağlık durumları hakkında bilgiler yer almaktadır. Mamuretü'l-Aziz'de yaşayan insanların karakter yapıları demevi mizaç ve safravi mizaç olarak tespit edilmiştir. Mizaç türleri insanların beslenmelerinde ve hastalanmalarında etkilidir. Ateş, tifo, göz, cilt, mide, bağırsak gibi çeşitli hastalıklar Mamuretü'l-Aziz vilayetinde görülmektedir. Celil Orhan'ın el yazmasında bu hastalıkların tedavi yöntemleri hakkında bilgiler vardır. Bu yöntemler halk hekimliği uygulamaları biçimindedir. Halk hekimliğinde kocakarı ilaçları yaygın olarak kullanılmıştır. Hastalıklar türbe, kabir, ziyaret gibi yerlerde yapılan ritüeller ile tedavi edilmiştir. Türbe, kabir, ziyaret gibi yerlerde yapılan ritüeller ile hastalığın sağaltılmasına çalışılmıştır. Bütün bunların yanında Mamuretü'l-Aziz vilayetinde hastalıkların tedavi edilmesinde tıbbi yöntemler uygulanmıştır. Celil Orhan'ın el yazmasından Mamuretü'l-Aziz merkezinde iki hastane olduğu anlaşılmaktadır. Bunlar askerî ve memleket hastaneleridir.