Civil Society and Latent Mobilisation Under Authoritarian Neoliberal Governance

Abstract

This chapter reflects on the impact of Turkey’s authoritarian neoliberal governance on the transformation of civil society with a particular focus on latent counter-mobilisation. The first section focuses on how Adalet ve Kalkınma Partisi (Justice and Development Party, AKP) has transformed civic space through a selective approach that switches between repression and facilitation. The AKP represses autonomous and dissident organisations and activists through judicial harassment and new regulations while facilitating the growth of a government-oriented civil society sector (GONGOs). The GONGOs fulfil two aims: softening the immediate effects of the state’s withdrawal from social provision and generating bottom-up consent for authoritarian neoliberal governance. The second section analyses resistance against the AKP’s authoritarian neoliberalism by focusing on the case of a unique social movement, Müslüman Sol hareket (Muslim Left movement), which fuses class politics with Islamic social justice. Based on insights from original fieldwork and interviews with activists conducted in 2018–2019 in Turkey, the discussion demonstrates that the syncretic amalgamation of socialism with Islamic justice has emerged at the unexpected intersections of ideologies and everyday experiences and challenges simultaneously the AKP’s neoliberal exploitation, instrumentalisation and politicisation of religion, and authoritarian governance.

Türkiye’de İnsan Hakları Temelli Sivil Toplum Kuruluşları ve Mobilizasyon Stratejileri: Gözlemleyici, Norm-Dönüştürücü ve Kanun Yapıcı Bir Sivil Toplum İdeali

“…Özellikle insan hakları örgütleri, devlet yetkilileriyle muhalif (antagonistic) bir ilişki içerisinde olan STK'lar olarak tanımlanırlar (Çalı, 2022: 649). Türkiye'de insan hakları STK'larının köklü bir geçmişi olmasına rağmen, devlet ve STK'lar arasındaki tarihsel ve çekişmeli ilişki ve sivil alanın daralması nedeniyle hak savunucularının maruz kaldığı zorluklar ile ilgili endişeler vardır (Doyle, 2017;Çalı, 2022;Yabancı, 2022).…”

“…2013 yılında Gezi protestoları sonrasında sivil alan daralırken (Yabancı, 2019) aynı zamanda da sivil katılım ve aktif vatandaşlık pratiklerinde dönüşümler de yaşanmıştır (Bee ve Kaya, 2017;Çakmaklı, 2021). 2016 yılında yaşanan darbe girişimi sonrası, olağanüstü hal ilan edilmiştir ve siyasi katılım caydırılarak STK'ların faaliyetleri kısıtlanmıştır (Yabancı, 2019;Yabancı, 2022). Kısacası, 2000'lerin başında bir yanda insan hakları STK'ları ve hak söylemi çeşitlenirken, diğer yandan da hem küresel hem de Türkiye özelinde yaşanan demokratik gerileme insan hakları STK'larının işleyişini zorlaştırmıştır.…”

“…AB adaylık süreci sivil toplum-devlet iş birliğini teşvik etse de, özellikle 2010'lardan itibaren, güvenlikçi bakış açısının yaygınlaşmasıyla baş gösteren demokratik gerileme eğilimi ve Türkiye'nin rekabetçi otoriter bir rejime evrilmesi (Esen ve Gümüşcü, 2016;Somer, 2016) sivil toplumun işleyişini olumsuz yönde etkilemiştir. Araştırmalar bu eğilimin bir sonucu olarak hükümet güdümlü/destekli STK'ların politika yapım süreçlerine dahil edilirken, kritik STK'ların bu süreçlerden dışlandığını vurgulamaktadır (Doyle, 2017;Yabancı, 2019;Yabancı, 2022). Tüm bu etkenler STK'ların kanun yapımında neden sınırlı rol oynadığına işaret etmektedir.…”