Çocuk Kitaplarında Yer Alan Hayvan Karakterlerine Çevre Eğitimi Açısından Bakış: İçerik Analizi Çalışması

Abstract

Öz: Yapılan bu araştırmanın amacı erken çocukluk dönemine yönelik kitaplarda yer alan hayvanların neler olduğunu tespit etmek, karakter özelliklerini anlamak ve bu özelliklerin nasıl yansıtıldığını belirlemektir. Araştırma nitel araştırma modelli olup, veriler içerik analizi tekniğine uygun olarak analiz edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu belirlemede kriter (ölçüt) örnekleme tekniği kullanılmıştır. Buna göre Türkiye'de kitapları yaygın olan, erken çocukluk dönemine yönelik yayınları çok olan iki yayınevi belirlenmiştir. Yayınevlerinin kitapları belirlenen ölçütlere göre seçilmiştir. Buna göre çalışma grubunda toplam 51 kitap yer almıştır. Çalışma grubunda yer alan kitaplarda 41 farklı türde hayvana değinildiği tespit edilmiştir. Bu hayvanların tamamı iyi karakter rolünde kullanılırken; 10 tanesine aynı zamanda kötü karakter rolü de verilmiştir. Kötü karakter rolüne sahip hayvanlar arasında ayı, kurt, tilki ve kaplan gibi yırtıcı hayvanlar yer almaktadır. Aynı zamanda kitaplarda hayvanların fiziksel ve estetik özellikleri üzerinden de karakter özelliği kurgulandığı tespit edilmiştir. Fiziksel olarak büyük ve güçlü hayvanlar bazı kitaplarda kötü karakter özelliği taşımaktadır. Elde edilen bulgulardan hareketle özellikle kötü karakter özelliği gösteren hayvanlara karşı çocukların olumsuz tutum ve davranış gösterebileceği düşünülmektedir. Bu nedenle özellikle yayınevlerine ve ailelere, kitapların olay örgüsüne ve hayvanların karakter olarak kullanıldığı kitaplarda karakterlerin yansıtılış şekillerine dikkat etmeleri önerilmektedir.