Çocuklardaki çölyak hastalığının annelerin yaşam kalitesi ve depresyon düzeylerine etkisi

Abstract

Giriş ve Amaç: Çölyak hastalığı olan çocukların sürekli olarak glutensiz diyete uyma zorunluluğu çocukla birlikte ailesine de psikososyal bir yük getirmekte ve özellikle çocuğun birincil bakımından sorumlu annelerin yaşam kalitesini ve psikososyal durumlarını olumsuz etkileyebilmektedir. Bu çalışmada çölyak hastalığı olan çocukların annelerinin, kontrol grubundaki çocukların anneleri ile karşılaştırılarak, yaşam kalitesinin ve depresyon düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır.Gereç ve Yöntem: Çalışma Erciyes Üniversitesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Gastroenteroloji Polikliniğinde 1 Temmuz-31 Aralık 2015 tarihleri arasında yapılmıştır. Çalışma grubuna; 93 çölyak hastalığı olan çocuğun annesi ile 93 sağlam çocuğun annesi olmak üzere toplam 186 anne alınmıştır. Çalışmaya katılan tüm annelerden sözlü onam alınarak, sosyodemografik veri formu, yaşam kalitesi ölçeği (SF-36) ve Beck Depresyon Ölçeği yüz yüze görüşme tekniği ile uygulanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde SPSS paket programı kullanılmıştır. İstatistiksel analizlerde p<0.05 değerleri anlamlı kabul edilmiştir.Bulgular: Çölyak hastalığı olan çocukların annelerinde kontrol grubundaki çocukların annelerine göre yaşam kalitesi puanları daha düşük bulunmuştur (Sırasıyla genel sağlık (32 ve 44), fiziksel fonksiyonellik (50 ve 80), fiziksel rol güçlüğü (50 ve 100), mental sağlık (48 ve 72), enerji (35 ve 60), emosyonel sağlık (33.33 ve 100), bedensel ağrı (30 ve 70) ve sosyal fonksiyonellik (50 ve 62.50). Özellikle eğitim düzeyi düşük olan, 4 ve üzeri çocuk sahibi olan, ekonomik durumu kötü olan ve herhangi bir işte çalışmayan çölyaklı çocuk annelerinde yaşam kalitesi puanları daha düşük bulunmuştur. Beck Depresyon Ölçeğine göre yapılan değerlendirmelerde de; çölyaklı çocuk annelerinde depresif belirti görülme oranı (%69.9) kontrol grubundaki annelere göre (%14.0) anlamlı derecede yüksek bulunmuştur. Yapılan ileri analizlerde; 41 yaş ve üzerinde olan, 4 ve üzeri çocuk sahibi olan, ekonomik durumu kötü olan ve köy ve kasabalarda yaşayan annelerde depresif belirti oranları daha fazla bulunmuştur. Sonuç: Annelerin, kronik hastalığı olan çocuğu ile uğraşırken yaşam kalitelerinin ve beden-ruh sağlıklarının olumsuz yönde etkilendiği tespit edilmiştir. Çölyak hastalığı olan bir çocuk tespit edildiğinde, annelerinin de yaşam kalitelerinin korunması ya da ruhsal sıkıntılarla karşılaşmalarının önlenmesi açısından takip edilmesinin ve destek olunmasının yararlı olacağı düşünülmektedir.