147ğır metaller, kimyasal özellikleri ve biyolojik işlevleri açısından oldukça farklılık gösteren heterojen bir element grubudur. 1 Periyodik tabloda dört ve üzeri periyotlardaki grup 3-16 arasındaki elementler, 5 g/cm 3 ve üzeri yoğunluğa sahip olduklarından "ağır metaller" olarak tanımlanmaktadır. 2 Ağır metaller, dünyanın varoluş sürecinde oluştuklarından, çevremizde yaygın olarak bulunmaktadırlar. 1,2 Ağır Metallerin Endokrin Bozucu Etkileri Ö ÖZ ZE ET T Kimyasal özellikleri ve biyolojik işlevleri açısından oldukça farklılık gösteren ağır metaller; toprak erozyonu, yer kabuğundaki doğal ayrışmalar, madencilik, endüstriyel ve kentsel atık sular, kanalizasyon deşarjı, bitkilere uygulanan pestisit veya insektisitler gibi pek çok kaynaktan çevreye yayılabilmektedirler. Doğada kalıcılıkları yüksektir; bu nedenle topraklarda ve bitkilerde birikmektedirler. Ağır metaller önemli çevresel kirleticilerdir ve bunların toksisitesi ekolojik, evrimsel, besinsel ve çevresel nedenlerden dolayı ciddi bir halk sağlığı problemi olarak kabul edilmektedir. Çalışmalar, ağır metallerin spesifik hücresel yolaklar üzerinden endokrin bozucu maddeler olarak hareket edebileceğine dair çok sayıda kanıt ortaya koymaktadır. Yapılan çalışmalarda, ağır metal maruziyetine bağlı olarak erkek üreme sisteminde bozukluklar (sperm parametrelerinde ve testis dokusunda hasar, spermatogenezin bozulması, plazma üreme hormon düzeylerinde değişiklikler), dişi üreme sisteminde bozukluklar (yumurtalık doku hasarı, üreme hormon düzey değişimleri, spontan düşük ve ölü doğum riski ve doğan yavrularda anomaliler), erken ya da geç ergenlik, tiroid hormon düzeylerinde değişim ve nöroendokrin sistemde ters etkiler gibi önemli toksik etkilerin görülebileceği sonucuna varılmıştır. Bu çalışmada, literatürdeki in vitro ve in vivo araştırmalar ışığında ağır metallerin endokrin bozucu etkileri sunulması amaçlanmıştır.A An na ah ht ta ar r K Ke el li im me el le er r: : Ağır metaller; endokrin bozucular; kadmiyum; arsenik; kurşun; cıva A AB BS ST TR RA AC CT T Heavy metals, which differ considerably in terms of their chemical properties and biological functions, can spread to the environment from many sources such as soil erosion, natural disintegration in the earth's crust, mining, industrial and urban wastewater, sewage discharge, pesticides applied to plants and insecticides. Their permanence in nature is high and they accumulate in soils and plants. Heavy metals are important environmental pollutants and their toxicity is considered to be a serious public health problem due to ecological, evolutionary, nutritional and environmental reasons. Studies have shown a great deal of evidence that heavy metals can act as endocrine disrupters through specific cellular pathways. According to the studies, it has been concluded that important toxic effects such as anomalies in male reproductive system (Damage in sperm parameters and testis tissue, changes in spermatogenesis, changes in plasma reproductive hormone levels), disorders in female reproductive system (Ovarian tissue ...