Cumhuri̇yet Dönemi̇ Türki̇ye’si̇nde Şapkanin Yeri̇, Kullanimi Ve Tasarim Özelli̇kleri̇ Açisindan İncelenmesi̇

Abstract

İnsanlar uygarlığın kuruluşundan beri giysi kullanmaktadır. Soğuktan korunma ve örtünme gibi ihtiyaçların karşılanmasının yanı sıra giysi aynı zamanda kullanıcısının kültürünü ve inanışlarını da yansıtmak için bir araçtır. Soğuk veya sıcak gibi iklim koşulları ilk giysilerin tasarlanmasındaki en önemli etken iken zaman içerisinde gelenekler ve görenekler giysi tasarımında en önemli belirleyici olmuştur. Şapka ise insanlığın kendisi kadar eski olan bir aksesuardır. Her devirde farklı amaçlarla kullanılan şapkalar; zamana, koşullara ve gereksinimlere göre büyük farklılıklar göstermiştir. Türk ve Osmanlı kültüründe de şapkalar farklı amaçlar için kullanılmıştır. Osmanlı şapka ve başlık kültüründe ilk köklü değişim, diğer başlık çeşitleri yerine fes kullanımının zorunlu hâle getirilmesi ile olmuştur. II. Dünya Savaşı’nın fiilen başlamasından sonraki yıllar tüm dünyayla birlikte Türkiye’de de fakirlik ve kıtlık yılları olarak anılmıştır. 21. yy.da şapka hem dünyada hem de ülkemizde bir statü sembolü olmaktan çıkmış ve kullanım sıklığı oldukça düşmüştür. Günümüzde çeşitli şapka modelleri kadınlar tarafından tamamlayıcı aksesuar olarak kepler ve soğuktan koruyan başlıklar ise erkekler tarafından yerine göre kullanılan tamamlayıcı giyeceklerdir.
 Anadolu topraklarında şapka kültüründe olan ikinci köklü değişim ise Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde gerçekleştirilen inkılaplar ile olmuştur. Şapka devrimi ile farklı meslek grupları için farklı şapkalar kıyafetlere tamamlayıcı olarak eklenmiş ve şapka günlük yaşamın bir parçası hâline gelmiştir. Bu çalışma cumhuriyet döneminde gerçekleştirilen şapka devrimini ve şapka devriminin günümüze olan yansımalarını farklı akademik çalışmalar ışığında derleme yoluyla ele almıştır.