Czy stereotaktyczna radioterapia stanowi równorzędną alternatywę dla chirurgii w I stopniu niedrobnokomórkowego raka płuca? Głos na TAK

Abstract

Wystąpienie podczas II Konferencji Naukowej czasopisma Nowotwory "Debaty onkologiczne" 11-12 kwietnia 2014 roku Czy stereotaktyczna radioterapia stanowi równorzędną alternatywę dla chirurgii w I stopniu niedrobnokomórkowego raka płuca? Głos na TAK Rafał DziadziuszkoStereotactic radiotherapy should be an alternative approach to surgery in stage I non-small cell lung cancer Stereotaktyczna radioterapia i radiochirurgia wczesnego raka płucaStereotaktyczna radioterapia i radiochirurgia są to bliskie sobie terminy, oznaczające zastosowanie wiązki promieniowania jonizującego w celach terapeutycznych w postaci kilku (stereotaktyczna radioterapia, SBRT) lub jednej (radiochirurgia, SRS) wysokiej dawki promieniowania zdeponowanej w stosunkowo niewielkim obszarze z bardzo wysoką precyzją i bardzo wysokim gradientem spadku dawki poza obszarem tarczowym. Techniki stereotaktycznej radioterapii, zapoczątkowane w leczeniu łagodnych i zło-śliwych zmian zlokalizowanych w ośrodkowym układzie nerwowym, zostały następnie wprowadzone do leczenia zmian pozaczaszkowych, w tym przede wszystkim do terapii wczesnych zmian nowotworowych w obrębie klatki piersiowej, u chorych z przeciwwskazaniami do leczenia operacyjnego lub niewyrażających zgody na to leczenie. Przeprowadzone w ciągu ostatnich dwóch dekad badania kliniczne doprowadziły do opracowania optymalnych sposobów frakcjonowania dawki (najczęściej stosowane schematy to 54 Gy w 3 frakcjach, 55 Gy w 5 frakcjach oraz 60 Gy w 8 frakcjach, w zależności od lokalizacji guza), algorytmów obliczania dawki (preferowane są zawansowane algorytmy typu B) oraz dawek dopuszczalnych dla narządów krytycznych [1]. Wykazano, że schematy frakcjonowania dawki, dla których całkowita dawka efektywna biologicznie (biologically effective dose -BED) jest niższa niż 100Gy, są związane z wyższym prawdopodobieństwem nawrotów miejscowych i krótszym czasem przeżycia w porównaniu ze schematami, dla których BED > 100 Gy [2]. Warunkiem zastosowania SBRT w leczeniu wczesnego raka płuca jest uzyskanie rozpoznania mikroskopowego (od tej zasady można odstąpić jedynie w przypadkach ryzyka znaczących powikłań po biopsji) oraz precyzyjna ocena stopnia zaawansowania z wykorzystaniem pozytonowej tomografii emisyjnej (PET-TK), planowanie z udziałem tomografii komputerowej 4D, zapewniającej uzyskanie skanów TK w synchronizacji z poszczególnymi fazami cyklu oddechowego, posiadanie odpowiedniego systemu planowania leczenia wraz z przeszkolonym zespołem lekarzy i fizyków medycznych, stosowanie monitorowania lokalizacji guza przed każdą frakcją radioterapii (image-guided radiotherapy -IGRT) oraz rutynowe stosowanie systemu kontroli jakości radioterapii z udokumentowanym audytem poszczególnych czynności wykonywanych w trakcie procedury. Do procedur SBRT w obszarze klatki piersiowej wykorzystuje się szereg urządzeń, najczęściej akceleratory wysokoenergetyczne z mikrokolimatorami wielolistkowymi lub akceleratory na ramieniu robotycznym. Synchronizacja wiązki z cyklem oddechowym w trakcie leczenia (gating) jest technicznie możliwa w p...