Từ khóa-Mô hình dữ liệu, cơ sở dữ liệu không gian, cơ sở dữ liệu thời gian, 3D, GIS, và TPS.
I. GIỚI THIỆUCư trú là việc công dân sinh sống tại một địa điểm thuộc xã, phường, thị trấn dưới hình thức thường trú hoặc tạm trú [1]. Khu dân cư là nơi tập hợp người dân, hộ gia đình cư trú tập trung trong phạm vi một khu vực nhất định, bao gồm: thôn, xóm, làng, bản, ấp, buôn, phum, sóc, khóm, tổ dân phố và đơn vị dân cư tương đương [2]. Dân cư của một vùng là tập hợp những con người cùng cư trú trên một lãnh thổ nhất định (xã, huyện, tỉnh, quốc gia,…) [3].Ngày nay, một xã hội đang phát triển mạnh mẽ cả về chất và lượng, các vấn đề tích cực và tiêu cực trong cộng đồng dân cư biến động rất nhanh, dẫn đến tàng thư lưu trữ bằng giấy tờ, sổ sách ngày càng mở rộng. Với tàng thư lưu trữ lớn, việc trích lục thông tin vô cùng khó khăn vì khó trích lục đúng và đủ. Có thể mất rất nhiều thời gian để trích lục trong tàng thư mà cũng không trích lục đủ tư liệu để liên kết với các sự kiện, con người với sự kiện, con người với các ràng buộc của các mối quan hệ như: quan hệ huyết thống, quan hệ xã hội, quan hệ luật, quan hệ tiền án và tiền sự, quan hệ sinh tử (Hình 1 và 2) [7] và còn quan tâm đến các thông tin cơ bản [4, 5] của con người luôn thay đổi theo thời gian. Sự khó khăn này đã hạn chế việc cung cấp dữ liệu, thông tin cần thiết cho các cấp chính quyền, cho các lĩnh vực ngành nghề khác nhau để cùng khai thác tất cả tiềm năng của con người để đề ra những chính sách phát triển cũng như những chính sách an sinh xã hội sát hợp với nhu cầu, khả năng của con người. Những trở ngại này cũng ảnh hưởng đến việc cung cấp thông tin kịp thời cho công tác bảo vệ anh ninh quốc gia, quản lý trật tự an toàn xã hội trên địa bàn lãnh thổ.
Hình 1. Quan hệ phi thời gian và không gian [7]Hình 2. Quan hệ phi thời gian, có yếu tố thời gian và không gian [7] Nhận thức được tầm quan trọng và sự cần thiết của việc quản lý dân cư theo không gian và thời gian là quản lý con người sinh sống và làm việc trên địa bàn và yêu cầu cần phải tin học hóa công tác quản lý dân cư, quản lý con người để cung cấp kịp thời cho các cấp chính quyền ra quyết định và kịp thời hỗ trợ thông tin cho công tác bảo vệ an ninh, đảm bảo trật tự an toàn xã hội trên địa bàn lãnh thổ. Bài báo này tập trung vào nghiên cứu lý thuyết CSDL quốc gia về dân cư và mô hình GIS 3D hiện có và đề xuất một mô hình dữ liệu mới phục vụ cho hệ GIS quản lý dân cư theo tinh thần và nội dung của Nghị định 90/2010/NĐ-CP và 137/2015/NĐ-CP [4,5]. Mô hình mới có khả năng quản lý các hoạt động của con người tại vị trí sinh sống, vị trí làm việc, vị trí diễn ra các mối quan hệ và các thông tin cơ bản [4,5] của con người luôn thay đổi theo thời gian để hỗ trợ thông tin cho công tác bảo vệ an ninh và trật tự an toàn xã hội.Hiện nay các cấp chính quyền quản lý dân cư dựa trên hộ khẩu. Vậy, sổ hộ khẩu hay gọi tắt là hộ khẩu (HK) là tài liệu làm căn cứ để xác định việc đăng ký HK thường trú của từng gia đình hoặc từng đơn vị lập sổ. HK là phương pháp quản lý nhân khẩu. Trong phương thức này, đơn vị quản lý xã hội l...