A review on the determination of various trace elements in different types of arsenic (orpiment, As 2 S 3 ; realgar, As 4 S 4 ; lorandite, TlAsS 2 ), antimony (stibnite, Sb 2 S 3 ), copper (brochantite, Cu 4 SO 4 (OH) 6 ; chalcanthite, CuSO 4 ·5H 2 O; chalcopyrite, CuFeS 2 ; covellite, CuS; native copper, Cu) and iron based geological materials (hematite, Fe 2 O 3 ; pyrite, FeS 2 ; chalcopyrite, CuFeS 2 ) using k 0 -method of neutron activation analysis (k 0 -NAA) in both forms: instrumental (k 0 -INAA) and radiochemical (k 0 -RNAA) is presented. In order to avoid interferences from the matrix element in each mineral (As, Sb, Cu and Fe), various procedures were applied for its removal. Elimination of the matrix element enabled investigation from 35 to 47 trace elements in the samples using short (up to few minutes) and long (up to 20 hours) irradiations in typical irradiation channels of TRIGA reactor. The minerals were collected from various localities within the territory of the Republic of Macedonia, except covellite, which was obtained from Bor, Serbia.Keywords: k 0 -NAA; minerals; trace elements; matrix interferences; arsenic; antimony; copper; iron
ПРИМЕНА НА k 0 -МЕТОД НА НЕУТРОНСКА АКТИВАЦИОНА АНАЛИЗА ЗА ОПРЕДЕЛУВАЊЕ ТРАГИ ОД ЕЛЕМЕНТИ ВО РАЗЛИЧНИ ПРИМЕРОЦИ МИНЕРАЛИ: (ПРЕГЛЕД)Даден е преглед на примена на инструменталната (k 0 -INAA) и радиохемиската k 0 -неутронска активациона анализа (k 0 -RNAA) за определување различни елементи во траги во минерали на арсен (аурипигмент, As 2 S 3 ; реалгар, As 4 S 4 ; лорандит, TlAsS 2 ), на антимон (стибнит, Sb 2 S 3 ), на бакар (брошантит, Cu 4 SO 4 (OH) 6 ; халкантит, CuSO 4 ·5H 2 O; халкопирит, CuFeS 2 ; ковелин, CuS; самороден бакар, Cu) и на геолошки материјали со основен хемиски состав на железо (хематит, Fe 2 O 3 ; пирит, FeS 2 ; халкопирит, CuFeS 2 ). Во елиминацијата на влијанието на матричните елементи (As, Sb, Cu и Fe), применети се различни постапки за нивно отстранување. Елиминацијата на матричниот елемент овозможува определување на 35 до 47 елементи во траги во примероците применувајќи кратко време на озрачување (до неколку минути) и подолго време на озрачување (до 20 часа) во карактеристични канали за озрачување во реакторот TRIGA. Примероците од минерали се колекционирани од различни локалитети од територијата на Република Македонија, освен ковелитот кој потекнува од Бор, Србија.Клучни зборови: k 0 -NAA; минерали; елементи во траги; матрични интерференции; арсен; антимон; бакар; железо Dedicated to Academician Gligor Jovanovski on the occasion of his 70 th birthday.R. Jaćimović, T. Stafilov, V. Stibilj, M. Taseska, P. Makreski Maced.