Belgrade, 2012
REZIMETemperatura i kvalitet hrane utiču na performansu larvi gubara, Lymantria dispar L. nezavisno ili u međusobnoj interakciji. Strategije preživljavanja larvi gubara u temperaturno kao i nutritivno heterogenoj sredini obuhvataju različite tipove reverzibilne i ireverzibilne fenotipske plastičnosti, koje preko uticaja na usvajanje i raspodelu resursa utiču na osobine životne istorije i rezistentnost prema ekstremnim uslovima životne sredine. U cilju ispitivanja efekata temperature i kvaliteta hrane, tj. sadržaja proteina i ugljenih hidrata u hrani na komponente adaptivne vrednosti, kao i ekspresiju genetičke varijabilnosti, larve gubara su izložene delovanju tri različite temperature (suboptimalna, optimalna i supraoptimalna) i 4 kombinacije hranljivog sastava dijete, koje su se međusobno razlikovale kako u ukupnom sadržaju proteina i ugljenih hidrata, tako i u njihovom međusobnom odnosu. U istim eksperimentalnim uslovima ispitivana je uloga procesa varenja, odnosno aktivnosti digestivnih enzima u usklađivanju odnosa i količine unetih nutienata sa potrebama organizma na različitim temperaturama. Takođe, ispitan je uticaj nutritivne vrednosti i balansiranosti hrane na senzitivnost gubara prema stresnim temperaturama.Nepovoljne temperature i nizak sadržaj proteina u hrani, kao i disbalans proteina u odnosu na ugljene hidrate, smanjuju performansu larvi gubara. Uticaji temperature i kvaliteta hrane na komponente adaptivne vrednosti: preživljavanje, trajanje razvića, masu i relativnu brzinu rasta, uglavnom su međusobno nezavisni.Pokazano je da povišena temperatura smanjuje preživljavanje i trajanje razvića larvi ali dovodi do povećanja relativne brzine rasta. Nutritivni sastav hrane nije uticao na preživljavanje, ali je nizak sadržaj proteina u hrani dovodio do produžavanja razvića, smanjenja mase i relativne brzine rasta larvi. Relativna brzina rasta larvi je bila manja i pri visokom sadržaju ugljenih hidrata u hrani, dok je smanjenje mase larvi na hrani sa niskim sadržajem proteina bilo veće ako je i sadržaj ugljenih hidrata bio nizak.Ako se larve hrane dijetom sa visokim sadržajem proteina dolazi do smanjenja aktivnosti proteolitičkih enzima, ukupnih proteaza i tripsina, dok se u uslovima niskog sadžaja proteina i visokog sadržaja ugljenih hidrata smanjuje aktivnost karbohidraza, α-amilaze i α-glikozidaze. Temperatura i hrana deluju nezavisno na aktivnost elastaze i tripsina, α-glikozidaze i kiselih fosfataza, dok je za aktivnost ukupnih proteaza, leucin aminopeptidaze, α-amilaze, lipaze i alkalne fosfataze pokazana značajna interakcija temperature i nutritivnog sastava dijete. Promena aktivnosti ukupnih proteaza sa porastom temperature sastoji se u povećanju aktivnosti na nutritivno najsiromašnijoj i smanjivanju aktivnosti na nutritivno najbogatijoj hrani, dok se promena aktivnosti α-amilaze u odgovoru na povećanje temperature sastoji u povećanju aktivnosti na hrani sa niskim sadržajem ugljenih hidrata. Odgovor lipaze i kiselih fosfataza na nizak sadržaj proteina i visok sadržaj ugljenih hidrata...