Doğu Bloğu Ülkelerinin AB’ye Üyeliğinin Ticaret Hacmi ve Makro Ekonomik Değişkenler Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi

Abstract

Amaç: AB bölgesel entegrasyonunun, başlangıcından günümüze gelişiminde önemli bir karar olan genişleme ve Kıta Avrupa’sının bütünleşme hamleleri; 1980’lerde başlayan neo-liberal politikalar ve küreselleşme tesirleri ile birleşerek AB üzerinde etkili olmuştur. Doğu Bloğu’nun çöküşü ile birlik genişleme sürecine geçerek, hem politik, hem de ekonomik yönden dünya piyasasında ve politik-siyasal yönden devletler arasında paydaş olmak arzusunu diri tutmuştur. Çalışmanın amacı, 1990 sonrasında Doğu Bloğu’nun yıkılması ile birliğe dahil olan yeni üye ülkelerin ticaret hacimleri ve makro ekonomik verileri üzerindeki etkilerinin analiz edilmesidir. 
 Yöntem: Çalışmanın modelleme kısmında ve araştırmaya konu verilerinin tedariğinde Dünya Bankası’nın 1990-2021 yılları arasındaki AB, Dünya ve AB’ye 2000 yılı sonrasında üye olan ülkelere ilişkin makro ekonomik veriler üzerinden ekonometrik modelleme yapılmak sureti ile ilerlenmiştir. Bağımsız değişken olarak ticaret hacmi ve bağımlı değişkenler olarak ise; enflasyon, yabancı yatırımlar, vergi, tarife oranı, işsizlik ve kişi başı GSYİH üzerinden değerlendirme yapılmıştır.
 Bulgular: Sonuç olarak Doğu Bloğu ülkelerinin AB üyeliği ile hem ticaret hacimlerinin, hem de genel anlamda makro ekonomik verilerinin pozitif yönde evrildiği, birliğin ticaret yaratıcı ve ticaret saptırıcı etkileri ortaya konulmuştur. Yeni üyelerin, birliğin ticaret saptırıcı etkilerinden lehlerine olacak şekilde fayda sağlayarak makro ekonomik göstergelerini, birlik öncesine göre toparlamış ve yukarı çekmiş olduğu gözlemlenmiştir.
 Özgünlük: Literatürde Doğu Bloğu ülkelerinin AB üyeliği konusunda çok sayıda çalışma olup, bu çalışmanın diğerlerinden farkı makro ekonomik verilerin panel veri olarak ve ticaret hacmi üzerinden değerlendirilmesi olmuştur.