Doğu Sorunu Ve Britanya’nın Osmanlı İmparatorluğu’nun Bağımsızlığını Ve Toprak Bütünlüğünü Koruma Politikasının Oluşumu

Abstract

Britanya'nın Osmanlı İmparatorluğu'nun bağımsızlığını ve toprak bütünlüğünü koruma politikası, 19. yüzyılın büyük bir bölümünde, dönemin uluslararası ilişkilerini etkileyen temel dış politika stratejilerinden birini oluşturmaktadır. Fakat neredeyse tüm 19. yüzyıl boyunca devletler arası ilişkileri anlamak için temel bir veri olarak aldığımız Britanya'nın Osmanlı İmparatorluğu'nu koruma politikasını hayata geçirmesi, 18. yüzyılın sonundan itibaren yavaş yavaş şekillenmeye bağlaşan bir süreç dâhilinde ve ciddi kırılma noktaları ve kopuşlarla beraber olmuştur. Bu çalışmada söz konusu sürece (1791-1833) odaklanılarak Britanya'nın Osmanlı İmparatorluğu'nu koruma politikasını oluşturan sebeplerin açığa çıkarılması hedeflenmiştir. Bu bağlamda çalışma içerisinde 18. yüzyılın sonundan itibaren Britanya dış politikasının gündemine giren ve 1833 Hünkâr İskelesinin ardından devletin resmi dış politika stratejilerinden biri haline gelen Osmanlı İmparatorluğu'nu koruma politikasının hayata geçirilmesi sürecine, Britanya'nın dünya politikasında meydana gelen değişimler bağlamında bakılmıştır ve süreçte Britanya'nın 1815 sonrası dünya hegemonu olarak ortaya çıkmasının, Hindistan'ın güvenliği meselesinin ve 19. yüzyılın boyunca Rusya ile giriştiği ekonomik ve ticari kazancı da içeren hegemonya yarışının etkisinin altı çizilmiştir.