Ebeveyn Öz Yeterlik Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışmasının Güncellenmesi

Abstract

Instrument for Children with Disabilities-PSICD) Türkçe uyarlamasını güncellemek ve ölçeğin psikometrik özelliklerini (geçerlik ve güvenirlik) değerlendirmektir. Çalışmada, 151 anne (%68.9), 63 baba (%29.7) ve 3 diğer bakım veren (%1.4) olmak üzere toplam 219 ağır ve orta derecede zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip ebeveynden elde edilen veriler kullanılmıştır.Yapılan geçerlik ve güvenirlik çalışmaları sonucunda, ölçeğin ölçtüğü özelliği tek boyutlu olarak ölçtüğü görülmüştür. Ölçeğin psikometrik özelliklerinin, ağır ve orta derecede zihinsel yetersizliği olan çocuğa sahip anne babaların ebeveynlik öz yeterlik düzeylerini belirlemede kullanılabilecek geçerli ve güvenilir bir araç olduğu bulunmuştur.

Algılanan Anne Ebeveynlik Öz Yeterlik Ölçeğinin Türk Toplumuna Uyarlanması

“…Algılanan annelik öz-yeterliği ile ilgili yapılan araştırmalar, öz-yeterlik düzeyinin yüksek olmasının mutlu, sağlıklı, duygusal ve fiziksel açıdan doyurucu bir bakım ortamının sağlanmasında ve annelik becerisinin geliştirilmesinde önemli bir rolü olduğunu göstermektedir [11]. Bu çalışmalar incelendiğinde; ebeveynlik öz-yeterlik algısı yüksek annelerin; bebek bakımı becerilerinin arttığını ve uygun ebeveynlik davranışlarını geliştirebildikleri [12], bebekle olumlu etkileşim kurdukları ve bebeğe doğru uyaran verebildiklerini [13], problemlerle başa çıkma yöntemlerinin arttığını, postpartum depresyonunun azaldığını [7,14], bebeklerin bilişsel gelişimini pozitif yönde etkilediğini ve bebeğe verilen bakım kalitesini doğrudan etkilediğini [15], belirtilmektedir. Leerkes ve arkadaşları annenin özyeterlik düzeyinin yüksek olması ile bebeğin konforlu, huzurlu ve sakin olması arasında ilişki olduğu belirlenmiştir [16].…”

An Investigation of the Relationship between Toddlers’ Social-Emotional Development and Their Parents’ Self-Efficacy

“…It is reported that mothers with high parental self-efficacy perception provide their children with more appropriate environmental settings andare less punitive, more sensitive to the signs given by their infants, and are active and responsible in their interactions with their infants. These mothers are sensitive and sincere in communication with their infants and act responsibly (Cavkaytar, Aksoy, and Ardıç, 2014) Mothers with high parental self-efficacy have less postpartum depression and fewer psychological problem symptoms (Halpern and McLean, 1997;Haslam, Pakenham, and Smith, 2006). The mother's parental self-efficacy is positively associated with her attentive, sensitive, adequate, and positive interaction with her infant (Bohlin and Hagekull, 1987;Hsu and Lavelli, 2005;Leerkes and Crockenberg, 2002;Teti and Gelfand, 1991).…”

The Relationship Between Parental Self-efficacy, Perceived Social Support and Family Burden on Fathers of Children with Intellectual Disability

“…Yüklenme duygusunu yetersizliği olan çocuğun; cinsiyeti, yaşı, yetersizliğinin türü ve derecesi, ebeveynlerin yaşı, sosyoekonomik düzeyleri, birlikte ya da ayrı olmaları, ebeveynlerin öz yeterlilikleri ve algıladıkları sosyal destek etkilemektedir. (2)(3)(4)(5) Ebeveynler için zihinsel yetersizliği olan bir çocuğa sahip olmak zor yaşamsal tecrübelerdendir. Bu duruma uyum sağlamaları ve kabullenmeleri için ebeveynlerin kişisel özellikler içinde yer alan öz yeterlik algıları yüksek olmalıdır.…”

“…Bu duruma uyum sağlamaları ve kabullenmeleri için ebeveynlerin kişisel özellikler içinde yer alan öz yeterlik algıları yüksek olmalıdır. (3)(4)(5) Aksoy ve Diken'in aktardığına göre Bandura'ya göre öz yeterlik algısı, insanların kendilerine ilişkin düşünce ve duygularını, belirli bir duruma yönelik güdülenme düzeylerini ve davranışlarını etkileyebilir. Bireylerde öz yeterlik inancı yüksek ise; bir işi başarmak için daha çok çaba gösterirler, olumsuzluklar karşısında kolayca geri çekilmezler, ısrarlı ve sabırlı olurlar.…”

“…(3) Yüksek ebeveynlik öz yeterlik algısına sahip annelerin, çocuklarına daha uygun çevresel ortamlar oluşturduğu, ceza yöntemine daha az başvurdukları, çocuklarının tepkilerine daha duyarlı oldukları, çocuklarıyla olan etkileşimlerinde daha fazla sorumluluk aldıkları belirtilmektedir. (3)(4)(5) Zihinsel engelli çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal desteğin artması ile aile stresinin ve aile yükünün azaldığı saptanmıştır. (5,6) Sosyal destek, bireye çevresindeki insanlar tarafından sağlanan duygusal, fiziksel, bilgilendirici yardım olarak tanımlanmıştır.…”