Ebu’l-Hasan El-Harakânî Menâkıbında Maddî ve Mânevî İktidarın Kökenleri

Abstract

Ebu'l-Hasan El-Harakânî Menâkıbında Maddî ve Mânevî İktidarın KökenleriÖZKAN ÖZTÜRK a Öz Ebu'l-Hasan el-Harakânî'nin menâkıbına dair yazılanlara göz atıldığında, şeyhin farklı varlık mertebelerinde gösterdiği çeşitli iktidar ve tasarruflara değinildiği görülür. Hem maddî hem manevî iktidar alanları için gerçekleşen tasarruflarının zengin bir portresinden ibaret olan menkıbeler, klasik tasavvuf kavramlarının yardımı olmadan kendisinde işaret edilen gösterenleri doğrudan ifşa etmez. Bu hali ile metin ilk bakışta insan aklını zorlayan imgelerle dolu ve mistik-metafizik güçlerle insan doğasını ilişkilendiren bir anlatı olarak görülür. Oysaki bu tür eserler başta kutbiyyet olmak üzere ricâlu'l-gayb gibi tasavvuf teorisinin özellikle vahdet-i vücûd anlayışının kurucu kavramları içinden anlaşıldığında farklı bir bağlam örgüsü ile karşılaşırız. Nitekim kökeni insan-ı kâmil anlayışında olan ve velayet fikri ile takviye edilen bu yorum alanının çerçeveleri ile bakıldığında, menkıbelerin kodlarını çözmek, gizli gösterenleri fark etmek mümkün olur. Dolayısı ile başta ilahî isimler, ilâhî isimlerin âlemle ilişkileri ve vasıta varlık olarak kâmil insanların aracı konumu hakkındaki bilgilere bakmadan menkıbeleri yorumlamak zorlaşır. Makalemizde Ebu'l-Hasan elHarakânî'ye dair rivayet edilen menkıbeler özelinde kutbiyyet mertebesindeki velilerin mülk, misal ve melekût âlemindeki tasarruflarının teorik temellerini ve maddî iktidarı da dağıtan bir güç olarak ruhânî otoritenin ontolojik konumunu incelenmektedir. Tasavvufî metinlerde işaret edilen iktidarın doğasına dair yaklaşımlara işaret edilecek ve ilâhî isimler bilgisi ve iktidar arası ilişkiler deşifre edilmeye çalışılacaktır. Nitekim bu metinlerin genel kurgusu, eşyânın ontolojisinin ilâhî isimler anlamında esmâda olduğu ve esmâya dair bilginin eşyâya dair tasarrufu gerektirdiği a Yrd. Doç. Dr., Namık Kemal Üniversitesi Abstract When we glance at the writings that refers to hagiography (menâkıb) of Abu'l-Hasan al-Kharaqani, it is seen that the sheikh refers to various potencies and mystics that he has shown in different existence levels. The hagiography, which are made up of the mystics that realized a rich portrait for both material and spiritual potency fields, do not betray directly indicatives that refer to on their own without the aid of the classic mystic concepts. The text with this aspect is at first sight seen that it is a narration which is full of images that force human reason and relate to human nature with mystic and metaphysics potencies. However, we come across a different context braid when we understand especially that constitutive concepts of the comprehension of vahdet-i vücud, that kinds of works in the theory of mysticism like ricalu'l-gayb (the hidden dignitaries/saints), kutbiyyet, is the first work among them. Thus, when we look at the idea of authority that its roots on the comprehension of perfect human being, it can be possible to solve the codes of hagiography, to recognise secret indicatives. However, to comment on hagiography can be forced witho...