Celem pracy było określenie wpływu dodatku probiotycznych kultur Lactobacillus rhamnosus Howaru i Lactobacillus acidophilus Howaru na cechy sensoryczne sera edamskiego. Konsekwencją zastosowania w procesie technologicznym głęboko mrożonych koncentratów bakterii mlekowych był brak typowego orzechowego aromatu oraz oczkowania, zarówno w serach kontrolnych, jak i doświadczalnych. W serach doświadczalnych wyprodukowanych z udziałem Lactobacillus acidophilus Howaru stwierdzono bardziej miękką, plastyczną konsystencję (Me-5 po 4 i 6 tygodniach dojrzewania) w porównaniu z pozostałymi wyrobami (Me-6). Z kolei sery wyprodukowane z dodatkiem kultury probiotycznej Lactobacillus rhamnosus Howaru charakteryzowały się znacznie intensywniejszym smakiem i zapachem, charakterystycznym dla serów długo dojrzewających (Me-4,5). Stwierdzono występowanie statystycznie istotnych różnic zapachu (p<0,05) między serami kontrolnymi a serami z dodatkiem kultury L. rhamnosus Howaru. Zastosowanie kultur probiotycznych w technologii sera edamskiego pozwala na wyprodukowanie serów o zmodyfikowanych cechach sensorycznych, m.in. typowych dla serów długo dojrzewających. Słowa kluczowe: ser typu holenderskiego, jakość sensoryczna, L. rhamnosus, L. acidophilus Wprowadzenie Utrzymanie przez Polskę wysokiej pozycji w światowej produkcji sera w dużym stopniu zależeć będzie od umiejętności szybkiego dostosowania się przedsiębiorców do uwarunkowań rynkowych oraz potrzeb konsumentów. Szansą na zwiększenie produkcji serów dojrzewających jest wprowadzenie na rynek innowacyjnego produktu, który spełniałby kryterium wyrobu probiotycznego. Ze względu na skład chemiczny, przeżywalność kultur probiotycznych w serach dojrze