Pendimethalin ve Salisilik Asit Uygulamalarının Carthamus tinctorius L. cv. "Remzibey" Yağ Asidi Desatüraz Genlerinin Anlatımı Üzerine Etkisi Ekrem AKBULUT 1* ÖZET: Aspir (Carthamus tinctorius L.), tohumlarında yüksek kaliteye sahip doymamış yağ asitlerinden oleik asit ve α-linolenik asit içeren endüstriyel hammadde kaynağı olma özelliğine sahip önemli bir yağ bitkisidir. Pendimethalin yabancı ot kontrolünün sağlanması için ekonomik değere sahip bitkilere uygulanan dinitroanilin grubu bir herbisittir. Salisilik asit biyotik ve abiyotik streslere karşı bitki savunmasında yer alan önemli bir bitkisel hormondur. Omega-3 yağ asidi desatürazlar (FAD3 ve FAD7) α-linolenik asit biyosentezi için anahtar enzimlerdir. Bu çalışmada pendimethalin ve salisilik asitin yağ asidi metabolizmasında görev alan FAD3 ve FAD7 gen anlatım düzeyleri üzerindeki olası etkileri araştırılmıştır. Çalışmada toplam 36 saksıda kontrollü iklim şartlarında yetiştirilen aspir bitkilerine 0,004 ve 0,01 M pendimethalin uygulaması yapılmıştır. Pendimethalin uygulanan örneklere 0,05 mM salisilik asit uygulanmıştır. Uygulama sonrası RNA izolasyonu, cDNA sentezi ve kantitatif polimeraz zincir reaksiyonu gerçekleştirilmiştir. Test ve kontrol grupları arasındaki kat değişimi 2^ (delta delta CT) formülü ile hesaplanmıştır. Gen anlatım düzeyleri arasındaki değişim t testi ile değerlendirildi (p<0,05). Pendimethalinin FAD3 ve FAD7 genlerini aşağı yönde regüle ettiği, artan pendimethalin konsantrasyonuna bağlı olarak gen anlatım düzeylerinin azaldığı belirlenmiştir. Salisilik asitin pendimethalinin ortaya çıkardığı toksik etkiyi azaltıcı yönde etki gösterdiği, FAD3 ve FAD7 genlerini yukarı yönlü regüle ettiği tespit edilmiştir. Pendimethalinin Carthamus tinctorius L. Remzibey çeşidinde yağ asidi kalitesi ve α-linolenik asit biyosentezinde azalmaya neden olabileceği, salisilik asitin ise pendimethalinin olumsuz etkilerini giderici etkiye sahip olduğu ve α-linolenik asit miktarında kısmi artışa katkı sunabileceği düşünülmektedir.