REZIMEIspitivan je uticaj strukturnih promena izazvanih primenom spoljašnjih parametara (toplotno dejstvo, magnetno dejstvo, mehaničko naprezanje) u toku procesa strukturne relaksacije i kristalizacije na funkcionalna svojstva tri legure na bazi gvožđa, različitog hemijskog sastava: Strukturna stabilnost i strukturne transformacije legura ispitane su primenom difrakcije Xzraka. Pokazana je egzotermna termička stabilnost ispitivanih legura u temperaturskom intervalu od 20 0 C -700 0 C, primenom diferencijalne skanirajuće kalorimetrije (DSC). Ovaj temperaturski interval obuhvata relaksaciju deformisane strukture, gubitak feromagnetičnosti i konačno kristalizaciju, rekristalizaciju i rast kristala formiranih faza. Proces kristalizacije obuhvata formiranje različitih stabilnih i nestabilnih faza u zavisnosti od hemijskog sastava ispitivanih legura.Ispitana je kinetika procesa strukturne relaksacije ovih legura, pri različitim naprezanjima i temperaturama odgrevanja. Zatim je ispitan uticaj strukturne relaksacije na promenu gustine stanja elektrona na Fermi-evom nivou. Pokazano je da strukturne promene imaju velikog uticaja na električna i magnetna svojstva ovih legura. Utvrđeno je da relaksirana amorfna struktura legure poseduje znatno bolja električna i magnetna svojstva kako u odnosu na polaznu leguru, tako i u odnosu na iskristalisalu leguru sa stanovišta mogućnosti praktične primene. Takođe je ispitana i mogućnost primene ovih legura kao senzora sile.Uspostavljena je jasna korelacija strukturne promene -funkcionalna svojstva i dato fundamentalno tumačenje međuzavisnosti strukturna relaksacija -promena gustine stanja elektrona na Fermi-evom nivou -električna svojstva -magnetna svojstva, što je i cilj ove disertacije.Ključne reči: amorfne metalne legure, melt-spinning, DSC, difrakcija X-zračenja, strukturna relaksacija, toplotno dejstvo, mehaničko naprezanje, električna svojstva, gustina stanja elektrona na Fermi-evom nivou, magnetna svojstva. were obtained by rapidly quenching of the melt on a rotating disk (melt-spinning technique). The samples were ribbon-shaped, 20 cm long, 2 mm wide and 3 μm thick.The structural stability and structural transformations of the alloys were investigated by Xray diffraction. Exothermal stability of the investigated alloys in the temperature range from 20 0 C to 700 0 C was determined, by the differential scanning calorimetry method (DSC). This temperature range presumes relaxation of deformed structure, the loss of ferromagnetic properties and finally crystallization, recrystallization and growth of the crystallites of formed phases. The crystallization process includes the formation of various stable and unstable phases depending on the chemical content of the investigated alloys. The kinetics of the structural relaxation process of these alloys