Elma Üretiminin Ekonomik Analizi TRB1 Bölgesi (Bingöl, Elâzığ, Malatya) Örneği

Abstract

TRB1 Bölgesinin bitkisel üretim katma değerinin yükseltilmesinde, lokomotif bir alt sektör görevi üstlenen meyvecilik sektöründe, elma yetiştiriciliği ilk sıralarda yer almaktadır. Bu çalışma; TRB1 Bölgesinde elma üretiminin yoğun olarak yapıldığı Bingöl, Elâzığ ve Malatya illerini kapsamakta ve elma üretiminde girdi kullanımı, 1 kg elmanın üretim maliyetinin hesaplanması, yıllık faaliyet sonuçlarının belirlenmesi ve karşılaştırmalı olarak irdelenmesi ile karlılık ve verimlilik analizlerinin yapılması amacıyla yapılmıştır. Tabakalı tesadüfi örnekleme metodundan yararlanılarak elma üreticiliği yapan 223 adet işletmeden, 2018-2019 üretim döneminde yüz yüze gerçekleştirilen anketlerden sağlanan veriler, çalışmanın ana materyalini oluşturmuştur. İncelenen işletmelerde elma üretim maliyeti ve karlılığının belirlenmesinde tek ürün bütçe analizi kullanılmıştır. Çalışma sonuçlarına göre; yetiştiricilerin genel ortalama itibariyle genel tarım deneyimi yaklaşık olarak 19 yıl, elma yetiştiriciliği deneyimi ise 16 yıl olarak belirlenmiştir. İncelenen işletmeler için elma arazisinin büyüklüğü ortalama 28,02 da olarak hesaplanmıştır. İncelenen işletmelerde, ortalama elma verimi 627,65 kg/da olarak gerçekleşirken, 1 kg elmanın maliyeti 0,88 ₺ olarak hesaplanmıştır. Elmanın ortalama satış fiyatı 1,16 ₺/kg ve ürün net karı ise 0,28 ₺/kg olarak belirlenmiştir. Dekara düşen üretim değerinin 728,07 ₺, brüt karın ise 394,72 ₺ olduğu belirlenmiştir. İncelenen elma işletmelerinde dekara net kar 173,45 ₺, nispi kar ise 1,31 olarak bulunmuştur. Sonuç olarak, elma üretiminde üretici ülkeler içinde yer alabilmek ve ihracatta diğer ülkelerle rekabet edebilmek için özellikle üretim miktarı, endüstri kalitesi, altyapı, finans ve pazar koşulları geliştirilmelidir.