Ergenli̇k Dönemi̇ndeki̇ Zi̇hi̇n Yetersi̇zli̇ği̇ Olan Çocuklarin Ci̇nsel Geli̇şi̇m Özelli̇kleri̇ Ölçeği̇ni̇n Geli̇şti̇ri̇lmesi̇

Abstract

Bu araştırmada ergenlik dönemindeki zihin yetersizliği olan bireylerin cinsel gelişim özelliklerinin ebeveyn görüşleri ile belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç için 'Ergenlik Dönemi Zihin Yetersizliği Olan Çocukların Cinsel Gelişim Özellikleri' ölçeği geliştirilmiştir. Araştırma, nicel araştırma desenlerinden betimsel türde tarama modeline göre yapılandırılmıştır. Ölçek, açıklayıcı faktör analizi için 310, doğrulayıcı faktör analizi ve araştırmanın bulgularını elde etmek için 550 olmak üzere toplamda 860 ebeveyne uygulanmıştır. Araştırmanın verileri, araştırmacı tarafından alan yazın taranarak oluşturulan ölçek ve aile bilgi formu kullanılarak toplanmıştır. Elde edilen veriler SPSS ve LISREL paket programları kullanılarak analiz edilmiştir. Yapılan analizler sonunda, Cronbach Alpha Güverlilik kat sayısı tüm ölçeğe ilişkin 0,85 olarak tespit edilirken ölçeğin 9 boyutlu yapısının, doğrulayıcı faktör analizinden elde edilen uyum istatistiklerine göre doğrulandığı tespit edilmiştir.

Examination of Sexual Development Characteristics of Adolescents with Intellectual Disabilities Based on Parental Reports

“…Zihin yetersizliği olan ergenin cinsel gelişim özellikleri ebeveyninin birlikte yaşaması ya da ayrı olması ergenin cinsel gelişim özellikleri açısından bir fark oluşturmamıştır. Aynı ölçeğin kullanıldığı bir başka çalışmada cinsel doyum alt boyutları dışında kalan diğer alt boyutlarda ebeveynin eşiyle birlikte yaşama ya da yaşamama durumunun farklılık oluşturmadığı tespit edilmiştir (Gürbüz, 2018).…”

“…Bunun dışında ebeveynlerin çocuklarının cinsellikleri hakkında daha az farkındalık sahibi olabileceğini de akla getirmektedir. Alan yazın incelendiğinde bu bulgudan farklı araştırma bulguları olduğu görülmektedir (Boyacıoğlu vd., 2021;Gürbüz, 2018;Taleporos & McCabe, 2002). Zihin yetersizliği olan ergenlerin ebeveynleri ile yapılan nitel bir çalışmada; ebeveynlerin çoğunun çocuğunun cinselliğini fark etmedikleri ortaya çıkmıştır (Boyacıoğlu vd., 2021).…”

“…İlgili alt boyutlar incelendiğinde farkın cinsel uyarılma alt boyutunda ağır derece olanlar lehine, mahremiyet ve sosyal güven alt boyutunda hafif derece olanlar lehine, bedensel gelişim alt boyutunda hafif olanlar lehine, cinsel taciz alt boyutunda ağır derece olanlar lehine, duygusal değişim alt boyutunda ağır derece olanlar lehine ve cinsel özbakım alt boyutunda ağır derece olanlar lehine farklılık oluştuğu bulunmuştur. Türkiye'de yapılan bir çalışma da bu bulguyu destekler nitelikte zihin yetersizliği olan ergenlerin kime güvenmeleri gerektiğini bilmeleri, hoşlanmadıkları bir durum karşısında hayır demeleri, kendi bakımlarını yapmaları gibi konularda yetersizlik derecelerine göre farklılıklar olduğunu ortaya koymuştur (Gürbüz, 2018).…”

“…Alan yazın incelendiğinde zihin yetersizliği olan bireylerin ergenlik dönemi ile ilgili Türkiye'de yapılmış sınırlı sayıda çalışma bulunmaktadır (Boyacıoğlu vd., 2021;Gürbüz & Eratay, 2020;Mermer, 1993). Zihin yetersizliği olan bireylerin ergenlik dönemi üzerine yapılan araştırmalarda, bu bireylerin ergenlik döneminde kendi bedenlerini tanımada gerekli bilgiyi alamadıkları, bireysel, gelişimsel özellikleri ile eğitimsel yeterliliklerine bağlı olarak bedenlerini tanımakta güçlük çektikleri (Çelik, 2017a) ve ergenlik sürecinde zihin yetersizliği olan bireylerin bilişsel gelişim evrelerinin yavaş olması ve tamamlanmaması nedeniyle soyut kavramları algılama güçlüğü çektikleri görülmektedir (Brown & McCann, 2017;Gürbüz & Eratay, 2020). Kijak'ın (2011) yaptığı bir çalışmada zihin yetersizliği olan gençlerin sadece %37'sinin ergenlik döneminde karşı cinste meydana gelen değişimleri doğru tanımladığı vurgulanmıştır.…”

“…Ergenlik döneminde zihin yetersizliği olan bireylerin zihinsel olgunluk düzeylerinin farklı olması nedeniyle, ebeveynlerini örnek model olarak almaları, kendi yaş gruplarından bilgi edinmeleri, gözlem yapma şansları azdır (Alptekin & Tepeli, 2019). Bu nedenle bu bireyler, cinsel içerikli davranışlar sergileyebilir ve bu davranışlar uygun şekilde sergilenmediğinde davranış problemine dönüşebilmektedir (Gürbüz, 2018). Ortaya çıkan bu davranış problemlerinin nedenleri arasında ailelerin cinsellik hakkında çocuklarına bilgi vermede çekimser kalmaları, ergenin cinselliğini farkında olarak veya olmayarak sınırlandırmaya çalışmaları, toplumsal ortamlarda zihin yetersizliği olan bireye bakış açısı vb.…”